اُپیوئیدها
اُپیوئیدها، داروهایی هستند که معمولاً برای رهایی بیمار از درد تجویز میشوند. عملکرد این داروها اینگونه است که تعداد سیگنالهای درد را که توسط بدن به مغز ارسال میشوند، کاهش میدهند؛ بنابراین شیوه واکنش مغز به درد تغییر میکند. پزشکان معمولاً اُپیوئیدها را برای تسکین درد ناشی از دندان درد، کارهای دندانپزشکی، آسیبها، جراحی و وضعیتهای مزمن همچون سرطان تجویز میکنند. برخی داروهای ضد سرفه نیازمند تجویز نیز حاوی اُپیوئید هستند.
اگر این داروها به طور صحیح استفاده شوند، بیضرر هستند. اما افرادی که استفاده ناصحیح از آنها دارند، به این داروها معتاد میشوند. استفاده ناصحیح یعنی عدم پیروی از دستورات پزشک هنگام مصرف این گونه داروها یا مصرف غیر قانونی آنها بدون تجویز پزشک. اگر دچار این دارو ها شده اید، برای رهایی از آن بهتر است به پزشک مراجعه کنید. مرکز طرح درمان در منزل همراز، جهت رفاه حال بیماران بسیاری از خدمات درمانی و پزشکی را منزل ارائه می دهد و شما می توانید برای دریافت خدمات روانشناسی در منزل و یا ویزیت پزشک متخصص در منزل با ما تماس بگیرید. ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶ – ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸
اعتیاد چیست؟
اعتیاد یک نوع بیماری است که بر مغز و رفتار انسان تأثیر میگذارد. در ابتدا، فرد بر انتخاب خود برای شروع مصرف مواد کنترل کامل دارد. اما در صورت سوء مصرف مواد و به دلیل تأثیرات خوشایندی که آنها در فرد ایجاد میکنند، فرد به مصرف آنها ادامه میدهد. با گذشت زمان، تغییراتی در مغز ایجاد میشوند که نیاز مبرم و کشش قوی به استفاده از مواد را در پی دارد.
اُپیوئیدها عبارتند از:
- تریاک
- کدئین
- فِنتانیل
- هروئین
- هیدروکودون
- هیدرومورفون
- متادون
- مورفین
- اکسی کودون
- اکسی مورفون
- پارِگوریک
- سوفنتانیل
- ترامادول
علائم و نشانههای اعتیاد به اُپیوئیدها کدامند؟
تشخیص علائم و نشانههای سوءمصرف و اعتیاد به اُپیوئیدها اولین گام برای درمان این مشکل است. علائم و نشانهها میتوانند جسمی، رفتاری و روانی باشند. یک نشانه اولیه اعتیاد، ناتوانی در محدود کردن استفاده از یک دارو فراتر از میزان تجویز شده میباشد.
سایر علائم و نشانههای سوءمصرف اُپیوئیدها عبارتند از:
- تعادل ضعیف
- خواب آلودگی
- تنفس کوتاه یا کند
- تهوع، استفراغ
- یبوست
- اضطراب جسمی
- ضعف در تصمیم گیری
- مسئولیت پذیری ضعیف
- تکلم مبهم
- خواب زیاد یا کم
- خلق ناپایدار
- سرخوشی
- بی ثباتی
- افسردگی
- انگیزه پایین
- حملات اضطراب
علائم مصرف بیش از حد اُپیوئیدها کدامند؟
مصرف بیش از حد (over- dose) اُپیوئیدها نیازمند مداخله فوری و اورژانس پزشکی است. در صورتی که فکر میکنید فردی دچار مصرف بیش از حد (اُور دوز) اُپیوئیدها شده است فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید.
علائم مصرف بیش ازحد اُپیوئیدها عبارتند از:
- عدم پاسخگویی
- تنفس آهسته و نامنظم یا اینکه اصلاً نفس نمیکشد
- نبض آهسته و نامنظم یا اینکه اصلاً نبض ندارد
- استفراغ
- از دست دادن هوشیاری
- مردمکهای کوچک (منقبض شده)
تحمل دارو یعنی چه؟
تحمل دارو یعنی به مرور زمان بدن به تأثیرات دارو خو میگیرد. در این صورت فرد باید دوز بالاتری از دارو را مصرف کند تا همان تأثیرات قبلی را شاهد باشد. برای مثال، بدن افرادی که برای مدت طولانی از اُپیوئید استفاده میکنند، نیاز به دوز بالاتری دارد تا بتواند همان میزان درد را تحمل کند.
اگر مصرف اُپیوئید برای مدتی متوقف شود، تحمل دارو شروع به کم شدن و از بین رفتن میکند. از سرگیری مصرف دارو با همان دوز بالاترِ زمان تحمل بالای دارو، میتواند برای بدن خیلی زیاد تلقی شود. اگر مصرف دارویی را متوقف کردهاید و اکنون میخواهید مصرف آن را از سر بگیرید، در مورد دوز دارو با پزشک مشورت کنید.
وابستگی به دارو چیست؟
وابستگی به دارو یعنی تغییرات در کارکرد بدن به واسطه مصرف دارو در دراز مدت. این تغییرات باعث میشوند که با قطع مصرف دارو، علائم ترک دارو در فرد مشاهده شوند. علائم ترک دارو میتواند خفیف تا شدید بوده و ممکن است شامل عرق کردن، حالت تهوع و استفراغ، لرز، اسهال، پرش عضلات، درد، افسردگی، بیخوابی و خستگی باشد.
اگر برای مدت طولانی از اُپیوئیدهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کردهاید، لازم است پزشک هنگام قطع دارو و برای پیش گیری از علائم ترک دارو به شما کمک کند. پزشک میزان دوز دارو را به تدریج کاهش میدهد تا زمانی که بیمار نیازی به مصرف دارو نداشته باشد.
تفاوت بین تحمل دارو، وابستگی به دارو و اعتیاد چیست؟
تحمل دارو و وابستگی را از حالتهای عادی در مصرف درازمدت اُپیوئیدها میدانند. تحمل دارو و وابستگی به دارو را میتوان درمان کرد چون فرد به مصرف دارو معتاد نشده است.
اما اعتیاد یک حالت عادی نیست بلکه یک نوع بیماری است. فرد زمانی به یک دارو معتاد میگردد که بدن و نیز مغز او بدون مصرف دارو قادر به کارکرد نباشند. اعتیاد باعث میشود که فرد به شدت و وسواس گونه به دنبال یافتن دارو باشد حتی زمانی که میداند مصرف دارو باعث بروز مشکلاتی در رفتار، سلامت و یا روابط او شده است.
چگونه بدانم که معتاد شدهام؟
زمانی که فرد به شدت به دنبال یافتن دارو بوده یا قادر به کنترل کردن نیاز شدید به مصرف دارو نباشد، به مصرف دارو معتاد شده است. همچنین زمانی که فرد به مصرف دارو بدون تجویز پزشک ادامه میدهد، حتی زمانی که مصرف دارو برایش مشکل ساز شده است؛ وی به مصرف دارو معتاد شده است. برخی مشکلات در این زمینه عبارتند از مشکلات سلامتی، مشکلات مالی، مشکلات کار یا مدرسه، درگیریهای قانونی و یا مشکل در برقراری روابط با خانواده و دوستان. در اغلب موارد، افراد خانواده و دوستان قبل از خود فرد به اعتیاد وی پی میبرند، چون متوجه تغییرات در رفتار او میشوند.
درمان اعتیاد به مواد اُپیوئیدی چگونه انجام میشود؟
درمان اعتیاد به مواد اُپیوئیدی در افراد مختلف، متفاوت است اما هدف اصلی درمان کمک به فرد است تا بتواند دست از مصرف دارو بردارد (یعنی سم زدایی) و از مصرف آن در آینده پرهیز کند (پرهیز از بازگشت به مصرف).
برای کمک به توقف مصرف دارو، پزشک داروهایی را برای رهایی از علائم ترک دارو و همچنین کنترل احساس نیاز به مصرف دارو، تجویز میکند. این داروها عبارتند از متادون (که غالباً برای درمان اعتیاد به هروئین تجویز میشود)، بوپرنورفین و نالترکسون.
پس از سم زدایی، مرحله درمانهای رفتاری شروع میشود از جمله مشاوره فردی، مشاوره گروهی یا همراه با اعضاء خانواده و شناخت درمانی برای کمک به فرد جهت مدیریت افسردگی، پرهیز از دارو، کنار آمدن با نیاز شدید به مصرف دارو و همچنین ترمیم روابط آسیب دیده با اطرافیان.
اگر تصور میکنم معتاد شدهام، چه کنم؟
اولین گام برای شکست دادن اعتیاد این است که بدانید خودتان کنترل رفتارتان را در دست گرفتهاید. مراحل ذیل به مبارزه برعلیه اعتیاد کمک میکنند:
- تعهد نسبت به اجرای روند ترک دارو: کنترل رفتارتان را در دست گرفته و نسبت به اجرای روند ترک دارو متعهد بمانید.
- از پزشک کمک بگیرید: پزشک قویترین متحد شما برای ترک کردن دارو است، حتی زمانی که قصد ترک کردن دارویی را دارید که قبلاً خودش برایتان تجویز کرده است. پزشک میتواند داروهای دیگری را برای تسهیل روند ترک و کاهش احساس نیاز شدید به مصرف دارویی که به آن معتاد شدهاید، تجویز کند. صحبت کردن با پزشک یا یک مشاور در خصوص مشکلات و همچنین مصرف دارو بسیار مفید است.
- درخواست پشتیبانی کنید: برخی سازمانها وقف کمک به افرادی شدهاند که اعتیاد دارند. آنها برای موفقیت شما تلاش میکنند، ابزارهایی در اختیار شما میگذارند و پشتیبانیهای لازم برای ترک را به عمل میآورند تا بتوانید به زندگی سالم ادامه دهید. از دوستان و اعضای خانواده نیز درخواست کمک کنید.
سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:
- چگونه میتوان از اعتیاد به داروهای اُپیوئیدی پیش گیری کرد؟
- آیا دارویی که مصرف میکنم، اعتیاد آور است؟
- چگونه دریابم که به یک داروی اُپیوئیدی معتاد شدهام؟
- اگر تصور میکنم به یک داروی اُپیوئیدی معتاد شدهام، چه کنم؟
- چگونه دریابم که یکی از دوستان یا اعضای خانواده ام به یک داروی اُپیوئیدی معتاد شده است؟