درمان وسواس فکری و عملی

اختلال وسواس فکری و عملی چیست؟

اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) بیماری است که در آن افراد افکار ناخواسته (افکار دائمی وسواس گونه) داشته و یک رفتار خاص (وسواس عملی) را بارها و بارها تکرار می‌کنند. همه ما عادت‌هایی در زندگی روزمره داریم مثل مسواک زدن قبل از رفتن به رختخواب. اما در مورد افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) اوضاع فرق می‌کند، چون الگوهای رفتاری آن‌ها به زندگی روزمره آن‌ها وارد می شود.

بیشتر  افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) می‌دانند که وسواس‌های فکری و عملی آن‌ها بیهوده هستند، اما قادر به توقف یا نادیده گرفتن آن نیستند.

افکار دائمی وسواس گونه کدامند؟

افکار دائمی وسواس گونه عبارتند از ایده‌ها، ‌تصاویر یا افکاری که بارها و بارها از ذهن فرد می‌گذرند. فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) مایل به داشتن این‌گونه افکار نیست و حتی آن‌ها را مزاحم می‌داند اما قادر به کنترل کردن این افکار نیست. گاهی اوقات این افکار فقط یک بار در روز به ذهن فرد خطور می‌کنند و خیلی آزار دهنده نیستند. اما گاهی اوقات فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) بطور مداوم با این افکار دست به گریبان است.

وسواس عملی چیست؟

افکار دائمی وسواس گونه باعث ایجاد ترس و یا عصبی شدن فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) می‌گردد. بنابراین آن‌ها برای مقابله با این گونه افکار یا رها شدن از آن‌ها، اقدام به انجام برخی رفتارهای خاص می‌کنند که بر اساس قوانین خودساخته‌شان تنظیم شده‌اند. به این‌گونه رفتارها، وسواس عملی می‌گویند (گاهی اوقات رفتارهای وسواس عملی را تشریفات نیز می‌نامند). برای مثال، فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) ممکن است افکاری وسواس گونه نسبت به میکروب‌ها داشته باشد. به همین دلیل او دستان خود را به طور مرتب می‌شوید. انجام این رفتارها و تشریفات باعث می‌شود که افکار وسواس گونه صرفاً برای مدت کوتاهی از فرد دور شوند. زمانی که ترس یا وضعیت عصبی دوباره به سراغ فرد بیاید، او اقدام به تکرار همان رفتار می‌کند.

اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) تا چه حد شایع است؟

برای مدت‌ها تصور می‌شد که اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) بسیار نادر است. اما تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که در هر دوره از زمان، حدوداً 3 میلیون آمریکایی در سنین بین 18 تا 54 سالگی به این اختلال دچار هستند. این تعداد برابر است با 3/2 درصد از کل جمعیت در همین رده سنی. شیوع این اختلال در خانم‌ها و آقایان به یک اندازه است.

خیلی از بزرگسالان در طول زندگی خود، از کودکی تا بزرگسالی با مشکلات روحی و روانی بسیاری دست و پنجه نرم کرده اند و خصوصیات اخلاقی و روانی آزار دهنده ای در آن ها شکل گرفته است که موجب سخت شدن شرایط و کاهش کیفیت زندگی آن ها شده. باید بدانید که هرگز برای مراجعه به مشاوره و صحبت با یک روانشناس کاربلد دیر نیست و این کاره همیشه میتواند کیفیت زندگی شما را بالا ببرد. جالب است بدانید که برخی از مشکلات روحی و روانی فرد میتواند به نسل بعد نیز منتقل شود. پس بهتر است برای تضمین کیفیت زندگی و آرامش روحی فرزندان خود، به از خدمات روانشناسی استفاده کنید. مرکز درمان در منزل همراز این امکان را به شما میدهد که از خدمات روانشناسی در منزل خودتان بهره مند شوید. شماره تماس جهت اطلاعات بیشتر  02122689398 – 09123039316

برخی از افکار وسواس گونه شایع کدامند؟

برخی از افکار وسواس گونه شایع عبارتند از:

• وحشت از کثیفی و میکروب
• انزجار شدید از مایعات یا مواد زائد خروجی از بدن
• توجه شدید به نظم، تقارن و صحت
• نگرانی از این که یک وظیفه به طور صحیح انجام نشده است، حتی زمانی که خود فرد می‌داند این تفکر صحت ندارد
• ترس از افکار شیطانی و گناه آلود
• فکرکردن به برخی صداها، تصاویر، واژگان یا اعداد خاص در تمام مدت روز
• نیاز دائمی به اطمینان آفرینی
• ترس از آسیب‌هایی که ممکن است به افراد خانواده یا دوستانش وارد شوند

برخی از وسواس‌های عملی شایع کدامند؟

برخی از وسواس‌های عملی شایع عبارتند از:

• نظافت و تمیز کردن، از جمله شستن مکرر دست‌ها، دوش گرفتن، مسواک زدن که بارها و بارها تکرار می‌شوند.
• کنترل کردن قفسه‌ها، دستگیره‌های در یا لوازم مختلف برای اطمینان از بسته بودن، قفل بودن یا خاموش بودن آن‌ها.
• تکرار کردن برخی کارهای خاص مثل بیرون رفتن و وارد شدن به اتاق، نشستن و برخاستن مکرر از روی صندلی، لمس چند باره یک جسم خاص.
• مرتب کردن یا چیدمان خاص دادن به برخی اجسام با یک نظم خاص.
• شمارش تا یک عدد خاص به طور مکرر.
• نگه داشتن روزنامه‌ها، نامه‌ها یا برخی ظروف خاص در حالی‌که نیازی به آن‌ها ندارد.
• انتظار دارد به طور مرتب دیگران او را تأئید کرده و به او اطمینان خاطر بدهند.

علل اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) کدامند؟

هنوز یک علت خاص و تأئید شده برای اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) ارائه نشده است. برخی محققان این وضعیت را مرتبط با مواد شیمیایی مغز می‌دانند که پیام‌هایی را از یک سلول عصبی به سلول دیگر منتقل می‌کنند. یکی از این مواد شیمیایی سروتونین است که افراد را از انجام تکراری یک کار خاص باز می دارد. اما افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD)، ممکن است سروتونین کافی نداشته باشند. در واقع، عملکرد آن‌ها با مصرف داروهای خاص که میزان سروتونین مغز را افزایش می‌دهند، بهتر می‌شود.

اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) چگونه درمان می‌شود؟

درمان ترکیبی با داروها معمولاً بهترین شیوه برای درمان اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) است. داروهای متعددی برای این اختلال پیشنهاد شده‌اند. برخی از این داروها برای درمان افسردگی هم تجویز می‌شوند؛ از جمله clomipramine، fluoxetine، sertraline، paroxetine و fluvoxamine. عوارض جانبی این داروها عبارتند از خشک شدن دهان، حالت تهوع و خواب آلودگی. برخی از آن‌ها بر روابط جنسی هم تأثیر منفی دارند. ممکن است بین زمان شروع مصرف این داروها و زمان مشاهده بهبودی در رفتار، چندین هفته فاصله باشد.

یک درمان‌گر کارآزموده می‌تواند رفتار درمانی را برای اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) انجام دهد. حین رفتاردرمانی، بیمار با موقعیت‌هایی مواجه می‌گردد که اضطراب یا وسواس فکری او را سبب می‌شوند. سپس از وی خواسته می‌شود که تشریفات مخصوص این موقعیت‌ها را که به او کمک می کند تا عصبی و مضطرب نشود؛ انجام ندهد. برای مثال، از فردی که نسبت به میکروب‌ها وسواس فکری دارد خواسته می‌شود از توالت عمومی استفاده کرده و دستان خود را فقط یک بار بشوید. برای انجام این گونه کارها، فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) باید توانایی بسیار بالایی در کنترل اضطراب ناشی از این‌گونه موقعیت‌ها داشته باشد.

آیا بیماری‌های دیگری هم همراه با اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) دیده می‌شوند؟

افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD)، غالباً انواع دیگری از اضطراب مثل فوبیا (ترس از عنکبوت یا ترس از پرواز با هواپیما) یا حملات وحشت زدگی را نیز تجربه می‌کنند.

برخی افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) ممکن است افسردگی، اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD)، اختلال خوردن یا اختلال یادگیری را نیز تجربه ‌کنند.

اگر یک یا چند مورد از این اختلال‌ها در فرد وجود داشته باشند، تشخیص بیماری دشوارتر می‌گردد. بنابراین لازم است در خصوص همه علائم با پزشک صحبت کنید (حتی اگر از آن موارد شرمسار هستید).

سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:

• علت ابتلای من به اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) چیست؟
• بهترین گزینه درمانی برای من چیست؟
• آیا لازم است درمان خاصی را انجام دهم؟
• آیا لازم است به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنم؟
• آیا احتمال ابتلا به افسردگی یا سایر مشکلات روانی در من وجود دارد؟
• چگونه می‌توانم با وسواس عملی کنار بیایم؟
• آیا مصرف دارو برای من موثر است؟
• آیا باید مصرف دارو و رفتار درمانی را برای همه عمر ادامه دهم؟
• آیا کاری هست که در خانه انجام دهم و به بهبود خود کمک کنم؟