استومی یک عمل جراحی است که در آن بخشی از روده یا مثانه به سطح پوست متصل میشود تا مواد زائد بدن از طریق یک کیسه جمع‌آوری شوند. از عمل استومی برای درمان بیماری‌هایی مانند سرطان روده، بیماری‌های التهابی روده، یا انسداد روده استفاده میشود، اما عوارض استومی روده به خصوص بعد از عمل جراحی می‌تواند برای بیماران چالش برانگیز باشد. عوارض بعد از جراحی استومی شامل مشکلات پوستی، عفونت، یا مراقبت‌های مربوط به کیسه استومی می‌شوند. این مقاله به بررسی مشکلات استومی و نصب کیسه کلستومی، مشکلات کیسه استومی و راه‌های مراقبت از استومی می‌پردازیم تا به این وسیله کمکی برای بهبود بیمارانی که عمل استومی انجام می‌دهند باشیم.
در صورتی که خودتان یا یکی از عزیزانتان این عمل را انجام داده‌اید و برای مراقبت‌های بعد از عمل در منزل به کمک نیاز دارید می‌توانید از خدمات پزشکی شبانه‌روزی درمان در منزل همراز استفاده کنید. کافیست با شماره‌های ما تماس بگیرید تا در کمترین زمان ممکن یک متخصص یا پرستار به درب منزل شما ارسال شود. ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸ – ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶
عمل استومی چیست؟
استومی به عملی گفته میشود که طی آن برای دفع مواد زائد یک سوراخ یا استوما ایجاد میشود. عمل استومی شامل انواع مختلفی میشود: کولوستومی (روده بزرگ)، ایلئوستومی (روده کوچک) و یوروستومی (مثانه) از جمله انواع عمل‌های استومی هستند. هرچند این عمل زندگی بیمارانی که به مشکلات حاد گوارشی دچار هستند را نجات می‌دهد، اما مانند هر عمل درمانی دیگری عوارضی هم دارند. عوارض استومی بعد از جراحی ممکن است در کوتاه‌مدت یا بلندمدت ظاهر شوند. این عوارض میتوانند بر سلامت جسمی و روانی بیمار تأثیر بگذارند، اما با مراقبت اصولی و درست بسیاری از این عوارض قابل پیشگیری و درمان هستند.
جهت تعویض و نصب کیسه استومی یورستومی می توانید با مرکز همراز به صورت شبانه روزی در تهران تماس گرفته و درخواست نیرو کنید
عوارض استومی بعد از جراحی
عوارض بعد از جراحی استومی ممکن است بلافاصله بعد از عمل یا در طول زمان بروز پیدا کند. این عوارض به دو دسته کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند:
عوارض کیسه استومی در کوتاه‌مدت
خونریزی در محل جراحی: احتمال بروز خونریزی در روزهای اول بعد از عمل وجود دارد و یک امر طبیعی است. در صورتی که دچار خونریزی شدیدتر در محل زخم شدید باید با پزشک مشورت کنید.
عفونت: عفونت یکی از شایع‌ترین عوارض استومی روده است که باعث قرمزی، تورم یا ترشح چرک در اطراف زخم میشود.
انسداد روده: در ایلئوستومی، انسداد ممکن است به دلیل رژیم غذایی نامناسب یا تورم پس از جراحی رخ دهد.
ایسکمی و نکروز: ایسکمی و نکروز از عوارض استومی بعد از جراحی هستند. ایسکمی به کاهش جریان خود به استوما و نکروز به مرگ بافت در محل استوما گفته میشود. ایسکمی معمولا زمانی که جریان خون به دلیل فشار روی عروق یا جراحی نامناسب کم میشود اتفاق می‌افتد. ایسکمی باعث میشود محل استوما تیره یا خاکستری شود. در صورتی که ایسکمی سریعاً درمان نشود منجر به نکروز و از بین رفتن بافت در آن ناحیه میشود.
عوارض بلندمدت عمل استومی
فتق پاراستومال: به برآمده شدن بافت اطراف استوما فتق پارستومال گفته میشود که یکی از شایع‌ترین عوارض استومی بعد از جراحی است. این مشکل معمولا در اطراف استوما و به دلیل ضعف عضلات شکم به وجود می‌آید که می‌تواند باعث درد در آن ناحیه یا اختلال در عملکرد کیسه استومی شود.
رترکشن یا پرولاپس استوما: رترکشن و پرولاپس استوما از عوارض استومی بعد از جراحی هستند. رترکشن یا کوتاه شدن استوما وقتی پیش می‌آید که استوما به سمت داخل شکم فرو می‌رود و در نتیجه باعث نشتی کیسه و مشکلات پوستی میشود. پرولاپس یا بیرون‌زدگی استوما زمانی رخ می‌دهد که استوما بیش از حد از پوست بیرون می‌زند، عملکرد کیسه را مختل می‌کند این مشکل نیاز به درمان سریع پزشکی دارد و پیشنهاد میشود سریعا با پزشک معالج خود مشورت کنید.
مشکلات پوستی: یکی از شایع‌ترین عوارض استومی، تحریک پوست اطراف استوما به دلیل نشت مواد یا حساسیت به چسب کیسه است.
مشکلات پوستی و عوارض کیسه استومی
عوارض کیسه استومی اغلب به مشکلات پوستی یا عملکرد نادرست کیسه مربوط میشود. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
تحریک و التهاب پوست: نشت مدفوع یا ادرار از کیسه می‌تواند باعث قرمزی، خارش، یا به وجود آمدن زخم در اطراف محل استوما شود. استفاده از کیسه‌های مناسب و محصولات محافظ پوست مثل پودر یا کرم‌های مخصوص می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند.
نشتی کیسه: نشتی کیسه یکی از رایج‌ترین عوارض کیسه استومی است. این مشکل می‌تواند به دلیل اندازه نامناسب دهانه کیسه یا تغییر شکل استوما رخ دهد. تنظیم دقیق کیسه و تعویض منظم آن می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
حساسیت به چسب: برخی بیماران به چسب کیسه استوما حساسیت دارند این حساسیت می‌تواند باعث التهاب یا بثورات پوستی میشود. استفاده از کیسه‌های بدون چسب یا مواد ضدحساسیت می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
عوامل موثر بر بروز عوارض کیسه استومی
عوارض بعد از جراحی استومی به عوامل متعددی بستگی دارند:
- مهارت جراح: جراحی دقیق و انتخاب محل مناسب برای استوما می‌تواند به کاهش عوارض استومی کمک کند.
- نوع استومی: نوع عمل استومی در بروز عوارض بعد از عمل موثر است. برای مثال در عمل ایلئوستومی که روی روده کوچک انجام میشود به دلیل خروجی رقیق‌تر مواد زائد بدن، احتمال بروز مشکلات پوستی و کم‌آبی بیشتر ازت.
- مراقبت‌های پس از جراحی: رعایت نکات بهداشتی و تعویض منظم کیسه نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض استومی دارد. در صورتی که برای مراقبت از بیمار بعد از عمل نیاز به کمک دارید می‌توانید از خدمات پرستاری در منزل مجموعه همراز کمک بگیرید.
- وضعیت سلامت عمومی: بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا چاقی میتوانند خطر فتق یا عفونت را افزایش دهند.
مراقبت از استومی برای کاهش عوارض
مراقبت اصولی و درست بعد از جراحی استومی بهترین راه برای پیشگیری از عوارض این عمل است. در ادامه به بعضی از نکات کلیدی برای مراقبت درست از بیمار اشاره میکنیم:
بهداشت پوست اطراف محل جراحی: پوست اطراف استوما باید تمیز و خشک نگه داشته شود. استفاده از آب گرم و صابون ملایم بدون عطر و خشک کردن کامل پوست از تحریک شدن پوست اطراف استوما جلوگیری می‌کند. استفاده از کرم‌های محافظ یا Seal Rings می‌تواند از بروز عوارض بعد از جراحی استومی مثل نشتی جلوگیری کند.
تعویض منظم کیسه: کیسه استومی باید هر سه تا هفت روز عوض شود، در صورت بروز نشتی باید کیسه را زودتر عوض کنید. نکته مهم دیگر درباره کیسه دقت به اندازه آن است. اندازه دهانه کیسه باید متناسب با دهانه استوما باشد تا از بروز مشکلاتی مثل التهاب محل جراحی جلوگیری شود.
رژیم غذایی مناسب: رژیم غذایی متعادل با حاوی و مصرف مایعات کافی به کاهش عوارض استومی روده مانند اسهال یا یبوست کمک می‌کند. مصرف غذاهایی که بودار هستند، مصل سیر یا ماهی، باید به صورت محدود مصرف شوند.
معاینات منظم: انجام معاینات منظم یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند از بروز عوارض این عمل جلوگیری کند. با انجام این معاینات عوارض بعد از جراحی استومی مثل فتق و رترکشن زودتر تشخیص داده می‌شوند.
استفاده از محصولات مناسب: کیسه‌های فیلتردار، کمربندهای استومی و محصولات ضدحساسیت میتوانند عوارض کیسه استومی را به حداقل برسانند. توصیه میشود برای خرید این محصولات سراغ برندهای معتبر و باکیفیت بروید.
تأثیر عوارض استومی بر کیفیت زندگی
عوارض استومی نه تنها سلامت جسمی، بلکه سلامت روانی بیماران را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند. بروز مشکلات پوستی یا نشتی کیسه و پخش شدن بوی نامطبوع ممکمن است باعث خجالت یا کاهش اعتماد به نفس در بیماران شود. برای مدیریت این مشکلات حمایت روانی و مشاوره منظم با روان‌شناس می‌تواند کمک‌کننده باشد. آموزش نحوه مراقبت از محل زخم جراحی توسط متخصصان به کاهش اضطراب بیماران کمک می‌کند. انجام فعالیت‌های روزمره و بعضی ورزش‌های سبک می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار و جلوگیری از عوارض شایع پس از عمل کمک کند.
درمان عوارض استومی
درمان عوارض استومی به نوع مشکل بستگی دارد. در ادامه به درمان بعضی از عوارض پس از عمل استومی اشاره میکنیم:
مشکلات پوستی: برای درمان مشکلات پوستی استفاده از پودر یا کرم‌های ضدالتهاب و تعویض به موقع کیسه و استفاده از کیسه‌های مناسب و باکیفیت توصیه میشود.
عفونت: معمولا پزشکان برای مواجهه با عفونت احتمالی برای بیماران آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. مصرف به موقع و درست این داروها برای درمان عفونت موثر است.
فتق یا پرولاپس: در مواردی که مشکل فتق یا پرولاپس شدید باشد احتمال اینکه بیمار به عمل جارحی ترمیمی وجود داشته باشد زیاد است.
انسداد: مهمترین راه برای درمان مشکل انسداد پس از انجام عمل استومی رعایت یک رژیم غذایی با فیبر و مایعات کافی است.
نکات مهم برای انتخاب کیسه استومی
یکی از نکات مهم برای کاهش عوارض کیسه استومی انتخاب کیسه مناسب است. اندازه دهانه کیسه‌ای که انتخاب می‌کنید باید کاملا مطابق با اندازه استوما باشد. استفاده از کیسه‌های فیلتردار نیز برای کاهش بوی نامطبوع توصیه میشود. بیمارانی که پوست حساس دارند باید از کیسه‌های بدون چسب استفاده کنند تا دچار حساسیت پوستی نشوند.
سخن پایانی
عوارض استومی مانند مشکلات پوستی، نشتی کیسه، یا عوارض دیگر مثل بروز حساسیت‌های پوستی میتوانند برای بیماران چالش‌برانگیز باشد. مهمترین راه برای جلوگیری از بروز این مشکلات مراقبت صحیح بعد از جراحی است. عوارض کیسه استومی مانند نشتی یا حساسیت با استفاده از محصولات باکیفیت قابل مدیریت هستند. بیماران با یادگیری نحوه مراقبت و کمک گرفتن از یک پرستار برای آموزش میتوانند کیفیت زندگی خود را حفظ کنند و به راحتی زندگی روزمره خود را ادامه دهند. اگر استومی دارید، با مشورت با متخصص و استفاده از راهکارهای این مقاله، می‌توانید مشکلاتی که ممکن است بعد از عمل به وجود بیایند را به حداقل برسانید. در صورت نیاز به پرستار یا ویزیت پزشک متخصص در منزل می‌توانید از خدمات درمان در منزل مجموعه همراز کمک بگیرید. ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸ – ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶
سوالات متداول
عوارض استومی بعد از جراحی چیست؟
عوارض استومی شامل مواردی مثل تحریک پوست، نشتی کیسه، عفونت و فتق پاراستومال میشود. مراقبت از استومی با تمیز نگه داشتن پوست و استفاده از کیسه مناسب می‌تواند این عوارض را کاهش دهد.
چگونه از مشکلات پوستی استومی جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از مشکلات استومی پوستی، پوست اطراف استوما را تمیز و خشک نگه دارید، از کرم‌های محافظ و کیسه مناسب استفاده کنید. تعویض منظم کیسه از عوارضی مثل بروز قرمزی یا حساسیت جلوگیری می‌کند.
چطور بوی نامطبوعی که از کیسه استوما ساتع میشود را کنترل کنیم؟
بیماران برای مقابله با این مشکل میتوانند از کیسههایی که فیلتر مخصوص بو دارند استفاده کنند. استفاده کمتر از غذاهای بودار مثل سیر و ماهی نیز کمک کننده است.
