اختلال بلع غذا در سالمندان یکی از مشکلات رایج و جدی است که میتواند به بروز مشکلات تغذیهای، کاهش وزن و حتی خطر آسپیراسیون و عفونتهای تنفسی منجر شود. این اختلال ممکن است به صورت بلع دردناک یا دشواری هنگام بلعیدن غذا مشاهده شود و دلایل مختلفی همچون بیماریهای عصبی، ضعف عضلات یا مشکلات ساختاری در دستگاه گوارش داشته باشد. درمان اختلال بلع سالمندان نیازمند رویکردی جامع و تخصصی است که با فیزیوتراپی راه اندازی بلع و یا درخواست ویزیت پزشک متخصص در منزل می توانید برای درمان اقدام نمایید.
علاوه بر این، خدمات پرستاری از سالمند به صورت شبانه روزی به سالمندان کمک میکند تا تحت نظر مستقیم و مراقبتهای لازم برای درمان و مدیریت این اختلال قرار گیرند. این روشهای درمانی به سالمندان کمک میکند تا بتوانند راحتتر غذا بخورند و از مشکلات مرتبط با اختلال بلع رهایی یابند. ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸ – ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶
دیسفاژی چیست؟
دیسفاژی به اختلال در فرآیند بلع اطلاق میشود. بلع یک فعالیت پیچیده است که شامل هماهنگی دقیق اعصاب و عضلات مختلف است. با این حال، این عمل به طور معمول و غیرارادی توسط بیشتر افراد انجام میشود.
دیسفاژی زمانی رخ میدهد که سیگنالهای مغز قادر به هماهنگی صحیح حرکتهای لازم برای بلع نباشند. این مشکل در افرادی که سکته مغزی کردهاند، رایج است. اختلال بلع میتواند یکی از پیامدهای سکته مغزی باشد که باعث اختلال در انتقال پیامها به عضلات مختلف و در نتیجه مشکلاتی در بلع غذا ایجاد میکند.
این اختلال ممکن است زمانی رخ دهد که عضلات یا ساختارهای مرتبط با بلع آسیب ببینند. به عنوان مثال، ضعف عضلات فک به دلیل افزایش سن میتواند مانع از حرکت مناسب غذا در دهان شود، که منجر به سختی و درد هنگام بلع در افراد مسن خواهد شد.
اگرچه مشکلات بلع ممکن است در هر سنی پیش بیاید، اما این اختلال به ویژه در افراد سالمند شایعتر است که به دلیل تغییرات طبیعی سن، ساختارهای بدن دچار تغییراتی میشود و در نتیجه احتمال ابتلا به بیماریهای عصبی که بر فرآیند بلع تأثیر میگذارند، افزایش مییابد.
انواع مشکلات بلع در سالمندان
اختلالات بلع یا دیسفاژی به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشوند:
دیسفاژی اوروفارنژی: این نوع دیسفاژی مربوط به مشکلاتی است که در قسمت دهان و گلو (اوروفارنکس) رخ میدهد. در این حالت، مشکلات در انتقال غذا از دهان به نای و مری به دلیل ضعف عضلات یا اختلالات عصبی به وجود میآید.
دیسفاژی مری: این نوع اختلال به مشکلاتی اشاره دارد که در بخش مری، لولهای که غذا را از گلو به معده منتقل میکند، رخ میدهد. در این حالت، مشکلی در حرکت صحیح غذا از مری به سمت معده وجود دارد که میتواند به دلیل انسداد، التهاب یا اختلال در عملکرد عضلات مری باشد.
دیسفاژی اوروفارنژی:
این نوع دیسفاژی مربوط به مشکلات در مراحل اولیه بلع است، زمانی که غذا یا مایعات باید از دهان به گلو منتقل شوند. اختلال در این مرحله معمولاً به دلیل مشکلات در عضلات و اعصاب مسئول کنترل حرکتهای دهان و گلو ایجاد میشود.
دیسفاژی مری:
این نوع دیسفاژی به مشکلات در مراحل بعدی بلع مربوط میشود، زمانی که غذا باید از مری عبور کرده و وارد معده شود. این اختلال ممکن است به دلیل مشکلات ساختاری یا عملکردی در مری بروز کند. در سالمندان، مشکلات بلع ممکن است به علت سوء هضم ناشی از اسید معده نیز رخ دهد. افرادی که دچار دیسفاژی مری هستند، معمولاً احساس میکنند که غذا در ناحیه پایین گلو یا قسمت سینه گیر کرده است. این علائم میتوانند نشانههای خطرناک رفلاکس معده در سالمندان باشند.
آیا اختلال بلع در سالمندان خطرناک است؟
اختلالات بلع در افراد سالمند میتوانند منجر به عوارض جدی و خطرناکی شوند که تأثیرات قابل توجهی بر سلامتی و کیفیت زندگی آنها داشته باشند. در ادامه، برخی از عوارض خطرناک این اختلالات را بررسی میکنیم:
آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به راه هوایی)
زمانی که غذا یا مایعات به اشتباه وارد راههای تنفسی میشوند، میتوانند باعث بروز عفونتهای تنفسی نظیر التهاب ریه، عفونت خون و حتی مشکلات قلبی شوند. این وضعیت ممکن است به عوارضی مانند آسم و فشار خون بالا در سالمندان منجر گردد.
فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
آسپیراسیون میتواند به افزایش فشار خون در افراد مسن منجر شود، که این خود خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی را افزایش میدهد.متخصص قلب و عروق همراز می تواند در اسرع وقت به محل بیمارتان آمده و به درمان بیمارتان در منزل کمک کند.
تغذیه ناکافی و کاهش وزن
سالمندان مبتلا به اختلالات بلع به دلیل مشکلات در بلعیدن، ممکن است نتوانند به اندازه کافی غذا و مایعات مصرف کنند، که این موضوع میتواند به کمبود تغذیه و کاهش وزن شدید منجر شود.
خفگی و آسیب به دستگاه گوارش
آسپیراسیون ممکن است باعث خفگی شود یا به دستگاه گوارش آسیب وارد کند، که این میتواند شامل تورم، التهاب و جراحات در مسیر بلع باشد.یک متخصص گوارش ماهر می تواند با تشخیص درست و به موقع از مشکلات بعدی بیمارتان بکاهد.
عفونتهای تنفسی مکرر
افرادی که به طور مکرر دچار آسپیراسیون میشوند، ممکن است به عفونتهای مزمن تنفسی مبتلا گردند که برای سالمندان میتواند بسیار نگرانکننده باشد.پزشک متخصص عفونی همراز در اسرع وقت به دیدار بیمار سالمند شما در منزل آمده و به ویزیت بیمارتان می پردازد.
تأثیرات روانی و اجتماعی
مشکلات در بلع میتواند منجر به اضطراب و افسردگی در سالمندان شود و همچنین باعث کاهش تمایل به خوردن غذا یا شرکت در فعالیتهای اجتماعی گردد. جدا از درمان بلع سالمندان شما می توانید از دکتر روانشناس همراز جهت رفع افسردگی و اختلالات روحی سالمندتان کمک بگیرید.
چنانچه شما نیز در منزل خود سالمندی دارید که نیاز به رسیدگی دارد و یا خدمات پزشکی چون سرم تراپی در منزل – و یا نیاز به تزریقات در منزل در هر ساعت از شبانه روز دارد مرکز همراز می تواند در هر نقطه ای از تهران در کمتر از نیم ساعت به شما مراجعه نمایند. ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸ – ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶
اختلال بلع عصبی چیست؟
اختلال بلع یکی از مشکلات رایج در سیستم گوارشی است که موجب اختلال در عملکرد صحیح دهان و مری برای انتقال غذا و مایعات به معده میشود. این مشکلات میتوانند منجر به درد در حین بلع، ناتوانی در هضم غذا یا احساس ناراحتی هنگام بلع و حتی مشکلاتی در دفع غذا شوند. تحقیقات نشان دادهاند که اضطراب و استرس به طور مستقیم با اختلال بلع در سالمندان مرتبط هستند.
این بدین معناست که استرس و اضطراب در افراد مسن میتوانند به عنوان عوامل مؤثر در بروز اختلالات بلع عمل کنند. هنگامی که این اختلالات به دلیل مشکلات عصبی ایجاد میشوند، به آن “اختلال بلع عصبی” گفته میشود. در ادامه، برخی از بیماریهایی که میتوانند با اختلال بلع در سالمندان در ارتباط باشند را بررسی میکنیم:
اختلال بلع در بیماران مبتلا به ام اس
بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) یک اختلال نورودژنراتیو مزمن است که بر عملکرد سیستم عصبی مرکزی، شامل مغز و نخاع، تأثیر میگذارد. در این بیماری، تخریب مایلین (پوشش عصبی) باعث اختلال در ارتباطات سلولهای عصبی میشود که نتیجه آن بروز مشکلات حرکتی و حسی است. یکی از عوارض شایع در سالمندان مبتلا به ام اس، مشکلات بلع یا دیسفاژی است که میتواند به سختی در قورت دادن غذا و مایعات منجر شود.
اختلال بلع در سالمند مبتلا به پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی مزمن است که بر توانایی کنترل حرکات بدن تأثیر میگذارد. در سالمندان مبتلا به پارکینسون، اختلال بلع میتواند باعث مشکلاتی در بلعیدن غذا و نوشیدنیها شود. این اختلالات بلع میتوانند در هر مرحلهای از بیماری پارکینسون بروز کنند، اما معمولاً با پیشرفت بیماری شدت آن افزایش مییابد.
علت اختلال بلع در سالمند آلزایمری
آلزایمر یک بیماری عصبی پیشرونده است که تأثیرات مخربی بر توانایی افراد در انجام فعالیتهای روزانه، حافظه، افکار و تمرکز دارد. یکی از مشکلات شایع در سالمندان مبتلا به آلزایمر، اختلال بلع (دیسفاژی) است. این اختلال به دلیل تضعیف عضلات و اعصاب مرتبط با فرآیند بلع و همچنین اختلال در پردازش صحیح و به موقع پیامهای عصبی ایجاد میشود. این مشکلات میتوانند موجب سختی در بلع غذا و نوشیدنیها در افراد مبتلا به آلزایمر شوند.
اختلال بلع در سالمندان بعد از سکته مغزی
اختلال بلع پس از سکته مغزی نسبت به دیگر موارد شایعتر است و میتواند مشکلات خاصی برای بیمار ایجاد کند. عوارض ناشی از اختلال بلع پس از سکته مغزی، به ویژه در سالمندان، به صورت گسترده و متنوع بروز میکند و تأثیرات جدی بر کاهش کیفیت زندگی فرد خواهد داشت.
روش تشخیص اختلال بلع در سالمندان
تشخیص مشکلات بلع معمولاً توسط پزشک بر اساس بررسی دقیق نشانهها، تاریخچه پزشکی، ارزیابی جسمانی و انجام آزمونهای تشخیصی صورت میگیرد. در ادامه، برخی از روشهای معمول برای تشخیص این اختلال آورده شده است:
گرفتگی و مشکلات بلع:
- سوابق بلع ناصحیح، احساس خفگی هنگام غذا خوردن و گیر کردن غذا در گلو.
- مشکلات در هنگام بلعیدن غذا، مانند درد یا مشکل در قورت دادن.
- خشکی دهان و گلو.
تغییرات در وزن و تغذیه:
- افت وزن غیرتوجیهی و عدم تمایل به مصرف غذا، که منجر به سوء تغذیه سالمند میشود.
- کاهش مصرف غذا و مایعات به دلیل مشکلات بلع.
آسیب به راه هوایی:
- احساس ورود غذا یا مایعات به راه هوایی (آسپیراسیون) و علائم مرتبط مانند سرفه، خفگی، گلودرد و عفونت تنفسی.
تغییرات در صدا و گفتار:
- تغییرات در صدا، گفتار یا توانایی صحبت کردن که ممکن است نشانهای از اختلال بلع باشند.
آزمایش جسمانی و ارزیابی بالینی:
- بررسی دقیق دهان و گلوی سالمند توسط پزشک برای شناسایی التهابات، زخمها یا تورمها.
- ارزیابی قدرت و کارکرد عضلات بلعایی.
آزمونهای تشخیصی:
- تصویربرداری: از جمله انجام اسکوپی (فیبروآپتیک ویدئوسکوپی) برای بررسی دقیق اعضای بلعایی و استفاده از تصاویر X-ray یا CT scan برای مشاهده تغییرات ساختاری.
- آزمایشات عملکردی بلعایی: آزمایشهایی مانند مانومتری یا آسوج برای ارزیابی عملکرد و کنترل عضلات بلع در سالمندان.
- آزمونهای غذاخوری: انجام آزمایشاتی که معمولاً با استفاده از مایعات مختلف انجام میشوند تا توانایی بلع و عملکرد دستگاه بلعایی بیمار را ارزیابی کنند.
این روشها به پزشک کمک میکنند تا تشخیص دقیقی از مشکلات بلع سالمند داشته باشد و درمان مناسب را آغاز کند.
عوارض ناشی از اختلال بلع
دیسفاژی، که به اختلال در فرآیند بلع اشاره دارد، انواع مختلفی دارد و علائم آن میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از علائم شایع دیسفاژی در سالمندان عبارتند از:
- سرفه یا خفگی در حین خوردن یا نوشیدن
- احساس گیر کردن غذا یا مایعات در گلو یا سینه
- درد یا ناراحتی در حین بلع
- استفراغ هنگام خوردن یا نوشیدن
- کاهش وزن ناخواسته به دلیل اجتناب از خوردن
- عفونتهای تنفسی مکرر ناشی از ورود غذا یا مایعات به مسیر هوایی
- عدم توانایی در خوردن و نوشیدن
- خشک شدن لبها
- خارش گلو
- سوزش معده (بواسیر)
- تغییرات در صدا (خسخس
- درد در ناحیه قفسه سینه
این علائم نشاندهنده مشکلات بلع هستند که میتوانند تأثیرات جدی بر سلامت و کیفیت زندگی افراد سالمند داشته باشند.
درمان اختلال بلع در سالمندان
اگر پزشک برای شما یا سالمند عزیزتان اختلال بلع تشخیص داده باشد، روشهای مختلف درمان بسته به نوع دیسفاژی و علت آن وجود دارد. در ادامه درمانهای رایج برای انواع مختلف دیسفاژی آورده شده است:
درمان دیسفاژی اوروفارنژی:
در این نوع اختلال بلع، بیمار معمولاً به **گفتاردرمان** ارجاع داده میشود. هدف این درمان توانبخشی و بهبود هماهنگی عضلات و اعصاب مرتبط با بلع است. گفتاردرمانگر به بیمار تمرینات خاصی برای تحریک اعصاب و بهبود عملکرد عضلات مختلف مرتبط با بلع، از جمله سر و زبان، آموزش میدهد تا بلع راحتتر و مؤثرتر شود.
درمان دیسفاژی مری:
در این نوع اختلال، درمان به تشخیص پزشک متخصص بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات در رژیم غذایی (مانند مصرف غذاهای نرمتر و مایعات بیشتر)
- داروها برای بهبود عملکرد عضلات مری
- جراحی گشاد کردن مری در صورتی که مشکلات ساختاری وجود داشته باشد.
درمانهای دیگر:
در مواردی که سالمند به دلیل کهولت سن یا بیماریهای زمینهای دچار دیسفاژی شدید است و به درمانها پاسخ نمیدهد، پزشک ممکن است لوله خوراکی را برای تأمین تغذیه به بیمار توصیه کند.
توجه: تمامی درمانها باید تحت نظارت پزشک یا درمانگر متخصص انجام شوند تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود و درمان به طور مؤثر انجام گیرد.
توانبخشی برای بهبود اختلال بلع در افراد مسن
اگرچه دیسفاژی میتواند برای افراد مسن چالشبرانگیز باشد، اما روشهای مختلفی وجود دارد که میتواند به بهبود عملکرد بلع و افزایش کیفیت زندگی کمک کند. در ادامه، چند نکته مهم برای بهبود و توانبخشی اختلال بلع در سالمندان آورده شده است:
رژیم غذایی:
- غذاهای نرم و یکدست: مصرف غذاهایی با بافت نرم یا پورهشده به راحتی بلع کمک میکند. همچنین استفاده از مایعات غلیظ مانند سوپهای غلیظ و نوشیدنیهای غلیظ به بهبود بلع کمک میکند.
- کاهش مصرف کافئین و الکل: این نوشیدنیها میتوانند باعث خشکی دهان و گلو شوند، بنابراین توصیه میشود مصرف آنها به حداقل برسد.
تغییر در عادات غذا خوردن:
- وعدههای کوچک و متعدد: به جای سه وعده غذایی بزرگ، بهتر است سالمند وعدههای غذایی کوچکتر و بیشتری دریافت کند. این روش به راحتی بلع کمک کرده و از احساس سنگینی معده جلوگیری میکند.
- قطعات کوچک غذا: غذاها را به قطعات کوچک تقسیم کنید تا بلع راحتتر شود.
- جودن بیشتر و خوردن آهسته: از سالمند بخواهید که غذا را بیشتر بجود و با آرامش و بدون عجله غذا بخورد. این کار به هماهنگی بهتر عضلات بلع و جلوگیری از خفگی کمک میکند.
این تغییرات ساده میتوانند به بهبود عملکرد بلع و کاهش مشکلات ناشی از دیسفاژی کمک کنند و باعث افزایش راحتی و امنیت در تغذیه سالمندان شوند.
جمع بندی
درمان اختلال بلع سالمندان توسط پزشکان متخصص شرکت درمان در منزل همراز شامل یک رویکرد جامع و فردی است که به رفع مشکلات بلع و بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک میکند. این درمانها شامل تجویز دارو برای مشکل بلع، تزریق دارو و انجام سرم تراپی و تزریق وریدی در منزل میشود. همچنین، انجام آزمایشات و عکسهای رادیولوژی برای شناسایی دقیقتر علت اختلال بلع و بررسی وضعیت سلامت دستگاه گوارش از دیگر خدمات ارائه شده است. پزشک عمومی در منزل نیز به سالمندان کمک میکند تا تحت نظارت دقیق درمانهای لازم قرار بگیرند. با این خدمات تخصصی، سالمندان میتوانند از مشکلات بلع غذا رهایی یابند و تغذیه سالمتری داشته باشند.
سوالات متداول
اختلال بلع در سالمندان چیست؟
اختلال بلع به مشکل در فرآیند بلع غذا یا مایعات گفته میشود که ممکن است به صورت بلع دردناک یا دشوار باشد.
چطور پزشکان همراز مشکل بلع سالمندان را درمان میکنند؟
پزشکان همراز با تجویز دارو، سرم تراپی، تزریق وریدی و انجام آزمایشات و رادیولوژی، به درمان اختلال بلع در سالمندان میپردازند.
آیا خدمات درمانی در منزل برای سالمندان ارائه میشود؟
بله، شرکت درمان در منزل همراز خدمات پزشک عمومی، تزریق دارو و انجام آزمایشات را در منزل برای سالمندان فراهم میکند.
از روش های درمان بلع سالمندان؟
یکی از روش های موثر برای درمان فیزیوتراپی و راه اندازی بلع در سالمندان می باشد که در مرکز همراز در تهران قابل اجرا می باشد برای درخواست با ما تماس بگیرید
بهترین مرکز درمانی شبانه روزی در منزل کدام است
مرکز همراز با دسترسی سریع به بیماران در هر نقطه از تهران اماده خدمات رسانی پزشکی می باشد