درمان ذات الریه در خانه

ذات الریه (پنومونی) نوعی عفونت ریه است. ریه ها دو بخش اصلی دارند: مسیر عبور هوا (که به آن لوله های برونشی نیز می گویند) و آلوئول ها (که به آنها کیسه های هوایی نیز می گویند). زمانی که تنفس می کنید، هوا از طریق مسیرهوا عبور کرده و وارد ریه می شود. ریه، اکسیژن را به داخل خون هدایت کرده و کربن دی اکسید را از خون می گیرد. زمانی که به ذات الریه مبتلا می شوید، آلوئول های ریه ملتهب می گردند (تحریک شده و متورم می شوند) و پر از مایع می شوند. همین امر تنفس را دشوار می سازد.

عموماً ذات الریه به واسطه باکتری ها یا ویروس ها ایجاد می شود. اما قارچ ها یا تحریک کننده های دیگر که هنگام تنفس وارد ریه می شوند نیز، همین حالت را بوجود می آورند.

 

 

انواع مختلف ذات الریه کدامند؟

• پنومونی مکتسبه از جامعه:

شایعترین نوع ذات الریه است. فرد در مکان های عمومی (محل کار، مدرسه، فروشگاه ها یا باشگاه ورزشی) به آن مبتلا می شود. علل اصلی ذات الریه مکتسبه از جامعه؛ باکتریها، ویروسها، قارچها یا مواد تحریک کننده می باشد. ذات الریه با منشا باکتری استرپتوکوکی شایع ترین علت ذات الریه مکتسبه از جامعه است. این نوع ذات الریه ممکن است متعاقب سرماخوردگی یا آنفلوآنزا هم دیده شود.

• ذات الریه مکتسبه از بیمارستان:

نوعی ذات الریه است که وقتی در بیمارستان بستری هستید–علی الخصوص در بخش مراقبت های ویژه (ICU)) یا زمانی که از دستگاه های کمکی برای تنفس استفاده می کنید–به آن مبتلا می شوید. برخی بیماران که جراحی های بزرگ داشته اند (مثل جراحی قفسه سینه) نیز ممکن است به این نوع ذات الریه مبتلا می شوند. ممکن است بیمارانی که در مراکز دیالیز یا مراکز مراقبت از بیماری های مزمن بستری می شوند یا از این مراکز خدمات دریافت می کنند نیز به این ذات الریه مبتلا شوند. این وضعیت می تواند بسیار خطرناک باشد؛ علی الخصوص برای کودکان کم سن و سال، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است.

• ذات الریه استنشاقی:

این نوع ذات الریه زمانی ایجاد می شود که فرد ذراتی را به داخل ریه هایش فرو می برد. این نوع ذات الریه اکثراً موقعی اتفاق می افتد که پس از استفراغ ذراتی وارد ریه ها بشوند و فرد قدرت کافی برای سرفه نداشته باشد تا ذرات را از داخل ریه خارج کند.

• پنومونی فرصت طلب :

نوعی ذات الریه است که افرادی را تهدید می کند که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است. این عارضه توسط برخی ارگانیزم های خاص ایجاد می شود که هرگز افراد سالم را مورد تهاجم قرار نمی دهند بلکه برای برخی افراد در وضعیت های خاص پزشکی خطرساز می شوند؛ از جمله افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسان (HIV)، افراد مبتلا به سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) ، افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا کسانی که اخیراً تحت جراحی پیوند اعضاء قرار گرفته اند.

اگر شما به این بیماری مبتلا شدید بهتر است که در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید و یا می توانید از مرکز درمان در منزل همراز پزشک متخصص درخواست نمایید برای اطلاع از شرایط فقط تماس بگیرید: 02166563835– 02144448922 – 02122689398 – 09123039316

علائم پنومونی

می توان بر اساس عوامل خطرساز و نوع ذات الریه ، از خفیف تا شدید رده بندی کرد. علائم عمومی مشابه با علائمی هستند که فرد هنگام سرماخوردگی یا آنفلوآنزا تجربه می کند و عبارتند از :

• سرفه
• تب
• بیرون آمدن خلط همراه با سرفه
• دشواری در تنفس
• لرز
• درد قفسه سینه

ممکن است فرد عرق کرده، سردرد داشته و یا احساس خستگی شدید کند.

در صورت مشاهده این علائم، یا اگر احساس کردید پس از ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا وضعیت شما به طور ناگهانی رو به وخامت گذاشته است، به پزشک مراجعه کنید.

ذات الریه سرپایی (خفیف) چیست؟

این نوع ذات الریه .(پنومونی) بسیار خفیف است و اغلب به واسطه یک ویروس یا باکتری مایکوپلاسما ایجاد می شود. فرد مبتلا به این نوع ذات الریه ،علائمی بسیار خفیف تر از کسانی که به انواع شدیدتر ذات الریه مبتلا شده اند را تجربه می کند و دوره بیماری او نیز کوتاه تر است. احتمالاً فرد مبتلا به ذات الریه سرپایی به استراحت در خانه یا بستری شدن در بیمارستان نیاز ندارد.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر ذات الریه درمان نشود، می تواند مهلک باشد علی الخصوص در افراد سیگاری، افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا مشکلات ریه و افراد 65 سال به بالا. زمانی که سرفه قطع نمی شود، تنگی نفس حادث شده است، درد قفسه سینه احساس می شود یا بیمار تب دارد، باید به پزشک مراجعه کند. زمانی که احساس کردید پس از ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا وضعیت شما به طور ناگهانی رو به وخامت گذاشته است، به پزشک مراجعه کنید.

 

 

چه کسی در خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارد؟

برخی افراد بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند:

سن آنها 65 سال به بالا باشد:

زمانی که سن افراد بالا می رود، سیستم ایمنی بدن ضعیف تر شده و توان مقابله با عفونت هایی همچون ذات الریه را ندارد. نوزادان و کودکان کم سن و سال هم بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه هستند چون سیستم ایمنی بدن آنها به طور کامل رشد و تکامل نیافته است.

افراد مبتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند:

زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود، ابتلا به ذات الریه راحت تر می گردد چون بدن نمی تواند با این عفونت مبارزه کند. افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است به واسطه باکتریها، ویروسها و میکروب هایی که افراد سالم را بیمار نمی کنند، به ذات الریه مبتلا می شوند.

افراد دارای شرائط ذیل در خطر ابتلا قرار دارند:

• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) علی الخصوص اگر از داروهای کورتیکواستروئید استنشاقی به مدت 24 هفته یا بیشتر استفاده کرده اند.
• افراد آلوده به ویروس نقص ایمنی انسانی .(HIV)
• افراد مبتلا به سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS).
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی.
• افراد مبتلا به آمفیزم.
• افراد مبتلا به دیابت.

افرادی که اخیرا تحت جراحی پیوند اعضاء قرار داشته و یا افرادی که شیمی درمانی می کنند نیز بیشتر در خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند.

افرادی که در محیط های ساختمان سازی یا کشاورزی کار می کنند:

کار کردن در محیط هایی که پر از گردوغبار، مواد شیمیایی، آلودگی هوا یا گازهای سمی است به ریه ها آسیب می رساند و باعث می شود که آنها آسیب پذیری بیشتری در برابر بیماری هایی همچون ذات الریه داشته باشند.

افراد سیگاری یا کسانی که در مصرف الکل افراط می کنند:

سیگار کشیدن به موهای نازکی که از ورود میکروب ها و باکتری ها به ریه جلوگیری می کنند، آسیب می رساند. مصرف بیش از حد الکل، فرد را در معرض خطر ابتلا به ذات الریه استنشاقی قرار می دهد.در این نوع ذات الریه، ذرات وارد شده به ریه مسبب بیماری هستند. این حالت اغلب پس از استفراغ روی می دهد چون ممکن است ذراتی وارد ریه ها بشوند و فرد قدرت کافی برای سرفه نداشته باشد تا ذرات را از داخل ریه خارج کند. مصرف بیش از حد الکل در کارکرد گلبول های سفید خون نیز اختلال ایجاد می کند (این گلبول ها مسئول مبارزه با عفونت هستند).

افرادی که در بیمارستان – علی الخصوص بخش مراقبت های ویژه – بستری هستند:

پنومونی ای که در بیمارستان به آن مبتلا می شوند. می تواند بسیار خطرناک تر از سایر انواع ذات الریه باشد. خطر ابتلا به این نوع ذات الریه زمانی بیشتر است که فرد از دستگاه های کمکی برای تنفس استفاده می کند. هنگام استفاده از این دستگاه ها، سرفه کردن دشوار است بنابراین میکروب ها در داخل ریه جمع شده و باعث عفونت می گردند.

افرادی که اخیرا جراحی های بزرگ یا آسیب های شدید داشته اند:

در دوره بهبودی پس از یک جراحی بزرگ یا آسیب های شدید، بدن فرد بسیار ضعیف است. فرد نمی تواند سرفه کند، سرفه کردن سریع ترین روش دفاعی بدن برای خروج ذرات راه یافته به داخل ریه است. برای بهبودی ، فرد باید مدت زیادی را در رختخواب استراحت کند. درازکشیدن به پشت ، آن هم برای دوره های طولانی مدت، باعث تجمع مایعات و خلط در ریه ها می گردد. بنابراین باکتری ها فرصت و مکان خوبی برای رشد خواهند داشت.

افرادی که اصالتاً اهل آمریکا یا آلاسکا هستند:

به دلایلی که هنوز برای پزشکان شناخته نشده است، افراد این گروه های نژادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات الریه قرار دارند.

پزشک چگونه تشخیص می دهد که مبتلا به پنومونی شده ام؟

تشخیص ذات الریه بر اساس سابقه و شرح حال پزشکی و همچنین معاینات فیزیکی است. لازم است پزشک برخی آزمایشات از جمله X-Ray از قفسه سینه و آزمایش خون را نیز انجام دهد. با کمک تصاویر X-Ray  از قفسه سینه ، پزشک می تواند ذات الریه را تشخیص داده و میزان گسترش عفونت را مشاهده کند. آزمایش های خون و خلط نیز به پزشک کمک می کنند تا منشاء ذات الریه  – باکتری، ویروس یا قارچ – را تشخیص دهد.

ذات الریه چگونه درمان می شود؟

درمان بستگی به نوع پنومونی ، شدت علائم و وضعیت کلی سلامت بیمار و سن بیمار دارد.

برای درمان ذات الریه باکتریایی، احتمالاً آنتی بیوتیک تجویز می شود. اغلب علائم در مدت چند روز بهبود یافته اما ممکن است سرفه برای چندین هفته ادامه یابد. سعی کنید با دقت از همه دستورات پزشک پیروی کنید. همه آنتی بیوتیکی را که پزشک تجویز کرده است، مصرف کنید. در غیر این صورت مقداری از باکتری ها در بدن باقی می مانند، بنابراین پنومونی عود می کند. همچنین ممکن است در خطر مقاومت آنتی بیوتیکی قرار گیرید.

در عفونت های ویروسی، آنتی بیوتیک ها اثری ندارند. اگر مبتلا به ذات الریه ویروسی شده باشید، پزشک روش هایی را برای درمان علائم به شما توصیه می کند. برخی داروهای بدون نسخه برای کاهش تب، کاهش درد و بهبود سرفه در بازار موجود هستند. سرفه مفید است چون به تمیز کردن ریه کمک می کند. قبل از مصرف داروهای برطرف کننده سرفه حتماً با پزشک مشورت کنید.

اگر قارچ مسبب بروز ذات الریه باشد، پزشک باید داروهای ضد قارچ را تجویز کند.

اگر ذات الریه شدید باشد، بیمار باید در بیمارستان بستری شود. در صورت تنگی نفس از اکسیژن برای کمک به تنفس وی استفاده خواهد شد. همچنین ممکن است آنتی بیوتیک را به صورت تزریق داخل وریدی برای بیمار تجویز کنند. بهتر است افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، مبتلا به بیماری های قلبی یا ریوی هستند و کسانی که قبل از ابتلا به ذات الریه از بیماری شدید رنج می برده اند، در بیمارستان بستری شوند. نوزادان و کودکان کم سن و سال، همچنین افراد 65 سال به بالا نیز با خطر بیشتری مواجه هستند.

 

 

برای بهبودی در خانه چه باید کرد؟

علاوه بر آنتی بیوتیک و یا داروهایی که پزشک تجویز کرده است، موارد ذیل را نیز رعایت کنید:

• به طور کامل استراحت کنید. استراحت کردن به بدن شما کمک می کند با عفونت مبارزه کند.
• مایعات فراوان بنوشید.مایعات ، آب بدن را تامین و خلط موجود در ریه ها را نرم می کند. شما می توانید از آب، چای گرم و سوپ های رقیق استفاده کنید.
• اگر سیگاری هستید، کشیدن سیگار را ترک کنید. از دود محیطی سیگار نیز دوری کنید. سیگار علائم را تشدید می کند. سیگار خطر ابتلا به ذات الریه یا سایر مشکلات ریوی را در آینده تشدید می کند. همچنین باید از شومینه یا محل هایی که دارای هوای پاک نیستند، دوری کنید.
• تا زمانی که علائم برطرف نشده اند در خانه بمانید و به مدرسه یا محل کار نروید. شما باید صبر کنید تا تب قطع شده و هنگام سرفه کردن خلط نداشته باشید. زمان مناسب برای بازگشت به مدرسه یا محل کار را از پزشک بپرسید.
• از دستگاه های بخور سرد استفاده کنید یا حمام آبگرم بگیرید تا روند پاکسازی ریه ها و تنفس بهتر شود.

آیا لازم است پزشک وضعیت مرا پیگیری کند؟

احتمالا پزشک پس از تشخیص ذات الریه دستور پیگیری و جدول مراجعات بعدی شما را تنظیم می کند. در مراجعه بعدی، پزشک یک X-Ray  از قفسه سینه تهیه می کند تا از بهبودی عفونت در ریه ها اطمینان حاصل کند. به خاطر داشته باشید که این کار ممکن است چندین ماه طول بکشد، چون لازم است ریه ها به وضعیت اولیه بازگردند. اگر علائم شما بهبود نیافته باشند، پزشک می تواند روش درمانی دیگری را برایتان تجویز کند.

حتی زمانی که احساس بهبودی می کنید، لازم است طبق دستور پزشک برای پیگیری بیماری به پزشک مراجعه کنید،علی الخصوص اگر سیگار می کشید. حتی اگر علائم برطرف ، ممکنه عفونت هنوز در ریه های شما باقی  باشد.

عواقب احتمالی ذات الریه کدامند؟

اگر ذات الریه شدید باشد، لازم است فرد در بیمارستان بستری شود. پزشک برای کمک به تنفس اکسیژن تجویز کرده و یا آنتی بیوتیک را به صورت تزریق داخل وریدی تجویز می کند.

برخی از پیامد های ذات الریه عبارتند از تجمع مایع در پرده جنب و ورود باکتریها به داخل جریان خون. تجمع مایع در پرده جنب یعنی مایعاتی بین لایه های خارجی بافت ریه و دیواره قفسه سینه جمع و سپس عفونی می شود. بدین ترتیب تنفس دشوار می گردد. برای خارج کردن این مایعات، لازم است یک لوله بین ریه ها و دیواره قفسه سینه قرار بدهند و یا ممکن است فرد به جراحی نیاز داشته باشد.

ورود باکتری به جریان خون زمانی روی می دهد که عفونت ریه ها به جریان خون سرایت کرده باشد. بدین ترتیب خطر عفونت به سایر ارگان های بدن نیز افزایش می یابد. برای درمان این وضعیت، آنتی بیوتیک تجویز می شود.

احتمال شدت عواقب و عوارض ناشی از ذات الریه در افراد سیگاری، افراد مبتلا به بیماری های قلبی و ریوی و افراد 65 سال به بالا بیشتر است.

چگونه می توان از ذات الریه پیشگیری کرد؟

با رعایت نکات ذیل می توان از ذات الریه پیشگیری کرد:

هر سال واکسن آنفلوآنزا بزنید: در اغلب موارد، ذات الریه باکتریایی پس از ابتلا به آنفلوآنزا مشاهده می شود. شما می توانید با تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا از خطر ابتلا به ذات الریه  پیشگیری کنید. واکسن آنفلوآنزا بدن را در برابر همه انواع آنفلوآنزا مصون نمی کند بلکه این مصونیت فقط در برابر 3 یا 4 نوع آنفلوآنزا می باشد که پزشکان تصور می کنند از همه خطرناک تر هستند یا این که در سال آینده بیشترین شیوع را خواهند داشت.

رعایت کامل نکات بهداشتی: هر روز دستهای شما در تماس با بسیاری از میکروب ها قرار دارند. آنها از طریق دستگیره در، دست سایر افراد و یا صفحه کلید کامپیوتر به دستهای شما منتقل می شوند. همیشه زمان کافی برای شستن مرتب دستهای خود اختصاص داده علی الخصوص بعد از به توالت رفتن و قبل از غذا خوردن . حداقل به مدت 20 ثانیه دستهای خود را با آب ولرم و صابون بشویید. اگر آب و صابون در دسترس شما نیست می توانید از مایعات ضدعفونی کننده دست با پایه الکل استفاده کنید.

سیگار نکشید: سیگار به ریه ها آسیب می رساند و بدن نمی تواند با بیماری ها یا میکروب ها مبارزه کند. اگر سیگار می کشید، هر چه سریعتر در مورد راه های ترک سیگار با پزشک خانواده مشورت کنید.

شیوه زندگی سالم را انتخاب کنید: یک رژیم غذایی با سبزیجات و میوه های کافی انتخاب کنید. به طور مرتب ورزش کنید. به اندازه کافی بخوابید. این کارها به تقویت سیستم ایمنی بدن شما کمک می کنند.

از ملاقات با افراد بیمار اجتناب کنید: کنار افراد بیمار ، احتمال بیمار شدن را افزایش می دهد.

 

 

 

آیا واکسن ذات الریه موجود است؟

یک واکسن منفرد برای همه انواع ذات الریه وجود ندارد اما دو واکسن برای این منظور در بازار موجود هستند. نام واکسن اول Pneumococcal conjugate vaccine (PCV)  است که برای همه کودکان کمتر از 5 سال تجویز می شود. همچنین واکسن pneumococcal polysaccharide vaccine (PPSV) نیز برای کودکان 2 سال به بالا که بیشتر در معرض خطر ذات الریه هستند (برای مثال کودکانی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است) و بزرگسالانی که عوامل خطرساز ابتلا به ذات الریه در آنها بیشتر است، تجویز می شود. این واکسن زمانی برای شما توصیه می شود که :

• سن شما 65 سال به بالا باشد.
• سیگار می کشید.
• در مصرف الکل زیاده روی می کنید.
• یک بیماری مزمن خاص دارید مثل آسم، دیابت، بیماری قلبی یا بیماری ریوی.
• به سیروز کبدی دچارید .
• به بیماری هایی که سیستم ایمنی را تضیف مبتلا شده؛ از جمله ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ، سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) ، نارسایی کلیه و طحال آسیب دیده.
• به هر دلیلی طحال را برداشته اند.
• به بیماری کم خونی داسی شکل مبتلا هستید.
• پیوند بخش حلزونی گوش داشته اید (یک دستگاه الکترونیک که به شنوایی کمک می کند).
• به دلیل پیوند اعضاء دارو مصرف می کنید (این داروها سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند).
• شیمی درمانی می شوید.

واکسن ذات الریه  نمی تواند از همه انواع ذات الریه پیشگیری کند. اما احتمال ابتلا به این بیماری را در افرادی که در معرض خطر ابتلا به فرم  شدید، مهلک و عارضه دار ذات الریه هستند، کاهش می دهد.

آیا واکسن ذات الریه عوارض جانبی هم دارد؟

عوارض جانبی PCV غیر معمول هستند اما شامل موارد ذیل می باشند:

• قرمزی و التهاب محل تزریق
• تب خفیف
• تحریک پذیری
• کاهش اشتها

عوارض جانبی PPSV شایع نیستند اما عبارتند از :

• قرمزی و التهاب محل تزریق
• درد عضلانی
• تب خفیف

سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:

• یک بیماری مزمن دارم. آیا خطر ابتلا به ذات الریه در من بیشتر است؟
• آیا به ذات الریه باکتریایی، ویروسی یا قارچی مبتلا شده ام؟ کدام درمان برای من بهتر است؟
• آیا این بیماری مسری است؟
• این بیماری چقدر شدید است؟ آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟
• چه کارهایی در خانه باعث کاهش علائم من خواهند شد؟
• عوارض و عواقب احتمالی ذات الریه کدامند؟ چگونه دریابم که دچار عوارض شده ام؟
• اگر علائم با این درمان بهتر نشده و یا بدتر شدند، چه باید بکنم؟
• آیا لازم هست یک دوره پیگیری داشته باشم؟
• آیا به واکسن نیاز دارم؟