آسم چیست؟
درمان آسم و تنگی نفس در منزل: آسم نوعی بیماری ریوی است. مجاری هوا در افراد مبتلا به آسم نسبت به مواد آلرژی زا و نیز مواد تحریک کننده در هوا بسیار حساس میشوند. علائم آسم زمانی بروز میکنند که مواد آلرژی زا یا سایر مواد تحریک کننده باعث التهاب (تورم) غشای داخلی مجاری هوا و باریک شدن آنها میگردند، سپس ماهیچههای اطراف مجاری هوا به سرعت منقبض میشوند (اسپاسم) و مجاری هوا بازهم باریکتر میشوند. زمانی که غشای داخلی مجاری هوا ملتهب میشوند، خلط بیشتری تولید میکنند. خلط بیشتر در مجاری هوا متراکم شده و انسداد جریان هوا بیشتر میشود. به این حالت، حمله آسم میگویند.
حمله آسم چیست؟
زمانی که مخاط متراکم شده در مجاری هوا باعث تورم مجاری هوا و یا تنگی آن میشوند، حمله آسم شروع میشود. حملات آسم میتوانند ملایم، متوسط یا شدید باشند. علائم حملات آسم عبارتند از:
- سرفه
- احساس تنگی نفس
- احساس گرفتگی در قفسه سینه
- خس خس کردن هنگام تنفس (تنفس صدادار به صورت خس خس، خرخر و یا صدایی شبیه سوت)
- سرفه به همراه خلط
- تنفس با صدایی همچون سوت
- دشواری درتنفس و صحبت کردن
- مشکلات خواب
اگر یکی از علائم ذیل را مشاهده کردید، فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:
- داروهای مواقع اضطراری نمیتوانند علائم را کاهش دهند.
- میزان حداکثر جریان هوا پس از درمان باز هم پائین میماند و یا به کمتر از 50درصد شرایط ایده آل میرسد.
- بستر ناخنها یا لبها خاکستری یا آبی شدهاند.
- برای صحبت کردن یا راه رفتن با مشکل مواجه شدهاید.
- نفس کشیدن برایتان بسیار دشوار شده است.
- با هر تنفس گردن، قفسه سینه و دندههایتان به شدت به داخل کشیده میشوند.
- بافت اطراف سوراخهای بینی هنگام تنفس به داخل و خارج جابجا می شوند.
- ضربان قلب یا نبض بسیار تند شده است.
مرکز همراز ارائه دهنده خدمات پزشکی و پرستاری در منزل می باشد که شما می توانید برای دریافت تجهیزات پزشکی و تنفسی مانند اجاره کپسول تنفسی در تهران از طریق شماره های زیر با ما تماس بگیرید: 02122689398 – 09123039316
چگونه متوجه شویم که حمله آسم جدی و خطرناک است؟
باید از یک دستگاه سنجش جریان هوا به طور هر روز استفاده کنید (یا برای کودک خود استفاده کنید). دستگاه سنجش جریان هوا قادر است میزان جریان هوای خروجی از ریهها را اندازه گیری کند. میزان جریان هوای خروجی و ورودی به ریههای افراد مبتلا به آسم کمتر از افراد سالم است. اندازه گیری سطح جریان هوا به شما کمک میکند قبل از بروز هرگونه علائم کمبود جریان هوا در ریهها، از بروز علائم آسم آگاهی پیدا کنید.
همچنین دستگاه سنجش به شما و پزشک کمک میکند تا شدت حملات آسم را دریابید. همچنین شما در مییابید که چه زمانی به دارو یا مراقبتهای اورژانس نیاز دارید. همچنین سنجش مداوم حداکثر جریان هوا به شما کمک میکند تا عوامل آغازگر بدتر شدن علائم آسم را نیز شناسایی کنید.
چگونه دریابیم که آسم بدتر شده است؟
علائم بدتر شدن آسم عبارتند از: بروز علائم در شب، افت حداکثر جریان هوا و افزایش دفعات نیاز به استفاده از داروهای تسکین دهنده علائم. اگر تصور میکنید که آسم شما بدتر شده است، با پزشک خود مشورت کنید.
چه عللی باعث بروز علائم آسم میشوند؟
علائم آسم به علل متعددی شدیدتر میشوند. آلرژی، علائم آسم را شدیدتر میکند. عفونتهای ویروسی (مثل سرماخوردگی)، مصرف تنباکو، مواد آلاینده در هوا (مثل دود حاصل از سوختن چوب)، هوای سرد، ورزش کردن، ذرات معلق مواد شیمیایی در هوا یا عطر، عفونتهای سینوس سوزش معده از عوامل اصلی شدت گرفتن علائم آسم هستند. حتی احساسات شدید یا استرس در برخی افراد باعث تشدید علائم آسم میگردد. به این موارد توجه خاص داشته باشید و تأثیرات آنها را بر شدت علائم آسم خود بررسی کنید. اگر شما یا پزشک متوجه شدید که یکی از عوامل فوق بر شدت علائم آسم شما تأثیرگذار هستند، از آنها پرهیز کنید.
دستگاه سنجش حداکثر جریان هوا چیست؟
این دستگاه یک وسیله دستی برای سنجش حداکثر جریان هوای تنفسی است که وضعیت سرعت جریان هوای خروجی از ریهها را اندازه گیری میکند. با اندازه گیری منظم حداکثر جریان هوا، زمان بدتر شدن آسم را تشخیص میدهید.
برای استفاده از دستگاه سنجش حداکثر جریان، ابتدا باید حداکثرجریان هوا در ریه خودتان را در بهترین شرایط شناسایی کنید. یک نفس عمیق بکشید و با حداکثر شدتی که میتوانید در دهانه دستگاه بدمید. بهترین جریان هوا برای شما، بالاترین میزانی است که طی یک دوره دو هفتهای به همین شیوه بدست میآورید. این کار را زمانی انجام دهید که آسم شما کاملاً تحت کنترل باشد.
چگونه باید از یک دستگاه سنجش حداکثر جریان هوا استفاده کنم؟
برای استفاده از این دستگاه، مراحل ذیل را انجام دهید:
- شاخص را به پائینترین سطح مقیاس عددی هدایت کنید.
- بایستید.
- یک نفس عمیق بکشید.
- لبهای خود را دورتا دور قسمت دهانی دستگاه قرار دهید (یا به کودک خود بگویید که لبهایش را دورتا دور قسمت دهانی دستگاه قرار دهد). دقت کنید که زبان داخل تیوب دستگاه قرار نگیرد.
- با حداکثر سرعت و شدتی که میتوانید به داخل دستگاه بدمید.
شاخص دستگاه به سمت بالا حرکت میکند و در مقابل یک عدد میایستد. این عدد را یادداشت کنید. مراحل 1 تا 5 فوق الذکر را 2 بار دیگر تکرار کنید. بالاترین رقم بدست آمده بین سه عدد را در جدول دستگاه سنجش حداکثر جریان هوا ثبت کنید.
یک نمونه از جدول حداکثر جریان هوا
در پایین یک نمونه از جدولهای دستگاه سنجش حداکثر جریان هوا را مشاهده میکنید. باید نتایج به دست آمده برای فرزندتان را هر روز بر روی آن یادداشت کنید تا دریابید وضعیت آسم در کدام یک از نواحی سبز، زرد یا قرمز قرار دارد.
سیستم ناحیه حداکثر جریان هوا چیست؟
زمانی که بهترین امتیاز حداکثرجریان هوا برای خودتان یا کودکتان را شناسایی کردید، پزشک برایتان توضیح میدهد که مراحل دیگر را چگونه پیگیری کنید. امتیازات حداکثر جریان هوا به صورت نواحی خاص و با رنگهای یک چراغ راهنمایی و رانندگی مشخص شدهاند:
- ناحیه سبز: این ناحیه مربوط به امتیاز 80 تا 100 درصد از بهترین امتیاز شخصی است. این ناحیه تأکید میکند آسم بیمار تحت کنترل است. هیچ علائم شدت آسم دیده نمیشود؛ اما بیمار باید همچنان داروهای پیشگیرانه آسم را طبق معمول استفاده کند.
- ناحیه زرد: این ناحیه مربوط به امتیاز 50 تا 80 درصد از بهترین امتیاز شخصی است. این ناحیه نشان میدهد که علائم آسم بیمار در حال وخیم شدن است. بیمار به دفعات سرفه و عطسه میکند. بنابراین به داروهای ضد آسم بیشتری نیاز دارد. از دستورات مکتوب پزشک پیروی کنید یا به پزشک تلفن کنید.
- ناحیه قرمز: این ناحیه کمتراز 50 درصد بهترین امتیاز شخصی را نشان میدهد. این امتیاز هشدار دهنده یک وضعیت اورژانسی است. بیمار در این زمان سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس شدید دارد. رنگ ناخنها یا لبها متمایل به خاکستری یا آبی شده است. در این صورت باید از داروهای استنشاقی یا سایر داروها برای بازکردن فوری مسیر جریان هوا استفاده شود. برای دریافت توصیههای بیشتر با پزشک تماس بگیرید.
چگونه میتوان علائم آسم را کنترل کرد؟
درمان علائم شامل پرهیز از عواملی است که مسبب حملات آسم هستند. همیشه علائم را پیگیری کنید و داروها را به موقع مصرف کنید.
چه داروهایی برای درمان آسم به کار میروند؟
داروهای آسم را میتوان به دو دسته تقسیم بندی کرد: داروهای پیشگیری از حملات آسم (داروهای کنترل کننده) و داروهای درمان حملات آسم (داروهای درمان کننده). پزشک پس از تجویز این داروها برای بیمار توضیح میدهد که این داروها چه هستند و در صورت بروز حملات چه باید کرد. از پزشک خود بخواهید همه دستورات دارویی را به صورت مکتوب به شما ارائه کند. برخی پزشکان فرمهای خاصی برای شرح داروها در اختیار میگذارند یا این که خودتان به راحتی میتوانید از آنها پرینت بگیرید.
داروهای کنترل کننده و داروهای تسکین سریع
برخی از داروهای متداول برای بیماران مبتلا به آسم را که معمولاً پزشکان تجویز میکنند،در زیرمعرفی میکنیم:
داروهای کنترل کننده
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
- کرومولین
- ندوکرومیل
- آنتی لوکوترینها
- تئوفیلین
- سالمترول (استنشاقی با اثر طولانی مدت بر آگونیست بتا2)
داروهای تسکین سریع
- آلبوترول، پیربوترول، لوالبوترول یا بایتولترول (استنشاقی با اثر کوتاه مدت بر آگونیست بتا 2)
- ایپراتروپیوم (آنتی کولینرژیک)
- پردنیزون، پردنیزولون (استروئید خوراکی)
عملکرد داروهای کنترل کننده چیست؟
داروهای کنترل کننده به کاهش تورم در مجاری هوا کمک کرده تا از حملات آسم پیشگیری کنند. داروهای کنترل کننده باید به طور مرتب و منظم مصرف شوند، حتی اگر علائم آسم در بیمار دیده نمیشود. برای اثربخشی آنها به چندین ساعت یا چند روز زمان نیاز دارید. بنابراین اگر آنها را به طور منظم نخورید، تأثیر نخواهند داشت.
عملکرد داروهای درمان کننده (تسکین سریع) چیست؟
داروهای درمان کننده (که به آنها داروهای تسکین سریع یا عملکرد سریع نیز میگویند) به سرعت میتوانند شدت حملات آسم را کاهش دهند. آنها به شل شدن ماهیچههای اطراف مجاری هوا کمک میکنند تا مسیر هوا باز شود. اگر تصور میکنید حمله آسم به شما دست داده است، به سرعت و طبق دستورات پزشک از این داروها استفاده کنید.
علائم هشدار دهنده حمله آسم
- کاهش حداکثر جریان هوا به 50 تا 80 درصد از بهترین امتیاز شخصی
- سرفه و خس خس کردن سینه
- تنگی نفس
- احساس گرفتگی در قفسه سینه
اگر علائم با مصرف دارو کاهش نیافتند و یا اگر حداکثر جریان هوا در مجاری تنفسی به کمتر از 50 درصد بهترین امتیاز شخصی رسید، فوراً باید با پزشک تماس گرفته و یا به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید (در صورت نیاز آمبولانس خبر کنید).
آیا اقداماتی برای پیش گیری از حملات آسم وجود دارند؟
برای پیش گیری از حملات آسم میتوانید از عوامل شروع کننده (که به آنها عوامل آلرژی زا هم میگویند) یا تحریک کننده که آغازگر یک حمله آسم هستند، پرهیز کنید. عوامل شروع کننده یا تحریک کننده در هر فرد متفاوت هستند. اما برخی از موارد عمومی که میتوانند باعث شروع یا تحریک حملات آسم باشند، عبارتند از:
- آلودگی هوا
- گرد و غبار
- کپک قارچی
- گرده گل
- دود تنباکو
- شوره پوست حیوانات خانگی
- ورزش
- تغییرات دما
- برخی غذاهای خاص
- سولفیت (ماده نگهدارندهای که در برخی مواد خوراکی همچون شراب، آبجو، سس سالاد، سوپهای آماده و برخی دیگر از غذاها موجود میباشد)
- آسپرین یا ایبوپروفن
- سوزش معده
- عفونتهای سینوس
- احساسات شدید (مثل گریه یا خنده زیاد)
- عطر
- اسپریهای خوشبو کننده
- ویروسها
چگونه از عوامل شایع شروع کننده آسم پرهیز کنیم؟
اگر گرده گل یا کپک قارچی باعث بروزعلائم آسم در شما میشوند، از دستگاه تهویه استفاده کنید و همیشه پنجرههای خانه یا اتومبیل را بسته نگهدارید. فیلترهای سیستم سرمایش و گرمایش را به طور مرتب تعویض کنید.
برای کاهش کپک قارچی باید حمام، آشپزخانه و زیرزمین را به طور مرتب نظافت کرده و جریان هوای کافی در آنها برقرار کنید. از دستگاه تهویه هوا یا دستگاه کاهنده رطوبت استفاده کنید تا همیشه سطح رطوبت کمتر از 50 درصد باشد.
افرادی که به گردوخاک آلرژی دارند، در واقع به فضولات بندپایان ریز(مایتها) موجود در گردوخاک حساس هستند. برای کاهش این بندپایان بسیار ریز در خانه باید ملحفههای تخت خواب را هفتهای یک بار با آب گرم (گرمتر از 55°C) بشویید. روکشهای تشک و بالشها باید مقاوم در برابر نفوذ هوا باشند. همه فرشها و پرده را نیز بردارید. اگر فرش برای شما ضروری است باید آن را با مواد شیمیایی خاصی بشویید تا به کاهش مایت ها کمک کند. هرگز گل خشک، جانوران خشک شده یا سایر مواردی که گرد و خاک ایجاد میکنند، در خانه نگه ندارید.
برخی افراد به جانوران خانگی آلرژی دارند. اگر یک جانور خانگی در خانه دارید، آن را دور از اتاق خواب خود نگهداری کنید.
اجازه ندهید کسی در خانه یا اتومبیل شما سیگار بکشد. دود تنباکو آسم را وخیمتر میکند.
سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:
- فرزندم آسم دارد. آیا او از این بیماری خلاص خواهد شد؟
- آیا برنامه درمانی را به صورت مکتوب در اختیارم قرار خواهید داد؟
- در مورد درمان فرزندم، چه اطلاعاتی را باید در اختیار مربیان مدرسه قرار دهم؟
- جهت تعیین علل بروز علائم آسم، چه آزمایشهایی در مورد آلرژی باید انجام شود؟
- جهت تسکین علائم آسم، چه تغییراتی را میتوانم در منزل اعمال کنم؟
- با وجود آسم، ورزش یا بازی منعی ندارد؟
- نشانههای شرایط اورژانس چیست؟ در شرایط اورژانس چه باید کرد؟