مغز چگونه اطلاعات را ذخیره میکند؟
درمان و پیشگیری زوال عقل : اطلاعات در بخشهای مختلفی از حافظه شما ذخیره میشوند. اطلاعاتی که در حافظه نزدیک شما ذخیره میشوند عبارتند از مواردی همچون آنچه امروز صبح برای صبحانه خوردهاید. اطلاعات ذخیره شده در حافظه کوتاه مدت عبارتند از نام افرادی که چند لحظه پیش ملاقات کردهاید. اطلاعات ذخیره شده در حافظه بلند مدت یا دور عبارتند از مواردی که سالها پیش در حافظه خود ذخیره کردهاید از جمله خاطرات کودکی.
پیر شدن چگونه مغز را تغییر میدهد؟
زمانی که در دهه سوم زندگی خود هستید، به تدریج سلولهای مغزی را از دست میدهید. تولید مواد شیمیایی لازم برای کارکرد سلولهای مغزی در بدن کم میشود. هر چه پیرتر میشوید، این تغییرات بیشتر بر حافظه شما تأثیر میگذارند.
پیرشدن بر حافظه تأثیر میگذارد، چه به واسطه چگونگی ذخیره اطلاعات توسط مغز و یا این که به خاطر آوردن اطلاعات توسط مغز دشوار میشود.
معمولاً حافظه کوتاه مدت و خاطرات دور تحت تأثیر پیرشدن قرار نمیگیرند. اما خاطره نزدیک تحت تأثیر بالارفتن سن قرار میگیرد. برای مثال، شما نام افرادی که همین امروز ملاقات کردهاید را فراموش میکنید و یا نمیدانید دسته کلید خود را کجا گذاشتهاید. این تغییرات کاملاً عادی هستند.
طرح درمان در منزل همراز 02122689398 – 09123039316
زوال عقل چیست؟
زوال عقل یک اختلال مغزی است که باعث میشود به خاطر آوردن، یادگیری و برقراری ارتباط برای افراد دشوار شود. این تغییرات معمولاً باعث میشوند که فرد حتی نتواند از خودش مراقبت کند. زوال عقل تغییرات شدیدی را در خلق و خو یا شخصیت افراد هم ایجاد میکند. در ابتدا، فراموشی و عدم تفکر دقیق باعث آزار فرد مبتلا به زوال عقل میگردد. پس از مدتی، رفتارهای در هم گسیخته و سایر مشکلات، تحمل فرد را برای مراقبان یا اعضای خانواده نیز دشوار میکند.
زوال عقل به واسطه آسیبهای وارده به سلولهای مغزی ایجاد میشود. آسیب به سر، سکته، تومور مغزی یا برخی بیمارها (مثل بیماری آلزایمر) نیز میتوانند به سلولهای مغزی آسیب رسانده و موجب زوال عقل گردند.
علائم زوال عقل چیست؟
این علائم عبارتند از:
- از دست رفتن حافظه نزدیک. همه ما گاهی اوقات مسائل را فراموش کرده و پس از مدتی به خاطر میآوریم. افراد مبتلا به زوال عقل، مسائل را فراموش کرده و هرگز به یاد نمیآورند. آنها ممکن است یک پرسش را بارها و بارها مطرح کنند، چون هر بار فراموش میکنند که شما پاسخ را گفتهاید. آنها حتی به خاطر نمیآورند که قبلاً این پرسش را مطرح کردهاند.
- دشواری در انجام کارهایی که با آن آشنایی کامل دارند. افراد مبتلا به زوال عقل، غذا را میپزند اما فراموش میکنند که آن را در ظرف بکشند. گاهی اوقات فراموش میکنند که غذا پختهاند.
- مشکلات برای گفتار. این افراد کلمات ساده را فراموش کرده و یا از آنها به غلط استفاده میکنند. بنابراین درک درخواستهایشان دشوار میشود.
- عدم آگاهی به زمان و مکان. افراد مبتلا به زوال عقل در خیابانی که در آن زندگی میکنند، گم میشوند. آنها فراموش میکنند که چگونه باید به یک محل خاص رفت و یا سپس چگونه باید به خانه بازگشت.
- قوه قضاوت آنها ضعیف میشود. حتی کسانی که مبتلا به زوال عقل نیستند هم به حواس پرتی دچار میشوند، اما افراد مبتلا به زوال عقل، حتی مسائل ساده را نیز فراموش میکنند. برای مثال فراموش میکنند که در فصل سرما باید لباس گرم بپوشند و سپس از خانه خارج شوند.
- قادر به تفکر انتزاعی نیستند. شاید رسیدگی به دفترچه حسابهای منزل برای برخی از افراد دشوار باشد، اما افراد مبتلا به زوال عقل فراموش کردهاند که اعداد چیستند و باید با آنها چه کرد.
- قرار دادن اشیا در محل های نادرست. افراد مبتلا به زوال عقل، اشیا را در محلهای نادرست قرار میدهند. ممکن است اتو را در فریزر یا ساعت مچی را در ظرف شکر قرار دهند و پس از مدتی قادر به یافتن وسائل خود نیستند.
- تغییر خلق و خو. هر کسی در مواقع مختلف تغییراتی در خلق و خوی خود احساس میکند اما افراد مبتلا به زوال عقل دارای تغییرات سریعی در خلق و خو هستند، ناگهان و طی چند دقیقه از آرامش به غم رسیده و اشک میریزند و یا خشم وجودشان را فرا میگیرد.
- تغییر در شخصیت. تغییرات شخصیتی در افراد مبتلا به زوال عقل بسیار شدید است. ممکن است بسیار زودرنج، مشکوک یا هراسان شوند.
- قوه ابتکار و پیشقدم شدن را از دست میدهند. این افراد کاملاً غیرفعال میشوند. آنها به هیچ جا نرفته یا مایل به دیدن سایرین نیستند.
زمانی که یک لغت را میدانم اما نمیتوانم آن را به خاطر بیاورم، یعنی چه؟
این مسئله فقط یک اشتباه کوچک در حافظه شما است. همه ما با صرف اندکی زمان لغات را به خاطر میآوریم. زمانی که پا به سن میگذارید این مسئله بیشتر میشود. این مسئله ناراحت کننده هست اما معمولاً مشکل جدی محسوب نمیشود.
از کجا بدانم که مشکلات حافظه من جدی هستند؟
مشکل حافظه زمانی جدی است که بر زندگی روزمره تأثیرگذار باشد. اگر شما گاهی اوقات نام افراد را فراموش میکنید، مشکلی نیست. اما اگر شیوه انجام کارهایی را که قبلاً به دفعات انجام دادهاید، به خاطر نمیآورید یا نمیتوانید مسیر محلی را که بارها رفتهاید، پیدا کنید یا برای انجام کارهای چند مرحلهای (مثل پیروی از یک دستور پخت غذا) مشکل دارید؛ ممکن است یک مشکل جدی به وجود آمده باشد.
یکی دیگر از تفاوتهای بین مشکلات عادی حافظه و زوال عقل این است که مشکلات عادی حافظه به مرور ایام وخیمتر نمیشوند اما زوال عقل با گذشت چند ماه یا چند سال وخیمتر میشود.
خودتان نمیتوانید تشخیص دهید که مشکل شما تا چه میزان حاد شده است. با پزشک خانواده در خصوص هرگونه علائم صحبت کنید. اگر مشکلات حافظه به واسطه مصرف یک داروی خاص به وجود آمده باشند، پزشک میتواند داروی دیگری که این عوارض جانبی را ندارد، برایتان تجویز کند. اگر مسائل دیگری باعث کاهش حافظه شده است (مثل افسردگی) پزشک به شما کمک میکند تا آن را نیز درمان کنید.
مشکلات حافظه که نتیجه روند پیرشدن نرمال نیستند:
- فراموش کردن مسائل بیشتر از قبل.
- فراموش کردن شیوه انجام کارهایی که قبلاً به دفعات انجام دادهاید.
- دشواری در یادگیری مسائل جدید.
- تکرار برخی عبارتها یا داستانها در یک جلسه از گفتگو.
- مشکل در انتخاب کردن یا محاسبات مالی.
- عدم توانایی پیگیری یا یادآوری آنچه در هر روز اتفاق میافتد.
اگر تصور میکنم به زوال عقل دچار شدهام، چه باید بکنم؟
با پزشک مشورت کنید. پزشک با آزمایشاتی که انجام میدهد، در مییابد که علائم شما مربوط به زوال عقل هستند یا خیر. این مشکل هر چه زودتر تشخیص داده شود، گزینه مناسب درمانی نیز زودتر انتخاب میشود.
اگر علائم زوال عقل در یکی از اعضای خانوادهام دیده شد، چه کنم؟
اگر علائم زوال عقل در یکی از اعضاء خانوادهتان دیده شد، ابتدا او را متقاعد کنید که باید نزد پزشک برود. بهتر است ابتدا خودتان با پزشک مشورت کنید و سپس او را نزد پزشک ببرید. این کار بهتر است، چون همه توضیحات در خصوص رفتارهای وی را بدون حضور خودش به پزشک میدهید تا او احساس شرمساری نکند.
زوال عقل چگونه درمان میشود؟
برخی علل بروز زوال عقل را میتوان درمان کرد. اما زمانی که سلولهای مغز نابود شده باشند، نمیتوان آنها را جایگزین کرد. درمان میتواند روند کاهش سلولهای مغزی را کند کرده یا به کلی متوقف کند. زمانی که علت بروز زوال عقل را نمیتوان درمان کرد، تمرکز اصلی بر مراقبت از فرد بیمار قرار میگیرد تا او بتواند کارهای روزمره را انجام داده و نگرانیهایش کاهش یابند. برخی داروها برای افراد مبتلا به زوال عقل مفید هستند. پزشک خانواده میتواند گزینه های مناسب درمانی را به شما معرفی کند.
چرا افراد مبتلا به زوال عقل بیقرار میشوند؟
بیقراری علل مختلفی دارد. یک تغییر ناگهانی در محیط زندگی یا موقعیتهای نا امید کننده باعث میشوند که افراد مبتلا به زوال عقل بسیار بیقرار شوند. برای مثال، لباس پوشیدن یا پاسخ اشتباه به یک پرسش باعث بیقراری آنها میشود. آشفتگی یا عدم توانایی در انجام کارها باعث میشود که افراد مبتلا به زوال عقل بی قرار شوند. در نتیجه فرد گریه میکند، کج خلق و تحریک پذیر میشود و یا حتی سعی میکند به دیگران آسیب برساند.
چگونه با بیقراری برخورد کنیم؟
بهترین کار این است که سعی کنید موقعیتهایی که عزیزانتان را به مرحله بیقراری میکشانند، به وجود نیاورید. سعی کنید کارهای آنها را ساده کنید. برای مثال، به جای این که انتظار داشته باشید به تنهایی لباس بپوشند، از آنها بخواهید که فقط یک تکه لباس (برای مثال ژاکت) را خودشان بپوشند.
سعی کنید موقعیتهای دشوار یا مشکل ساز را برای این عزیزان کاهش دهید. برای مثال، اگر آنها با حمام رفتن یا دوش گرفتن مشکل دارند، از آنها بخواهید به جای هر روز، یک روز در میان به حمام بروند. فعالیتهای دشوار را به مواقعی موکول کنید که بیقراری کمتری دارند. به طور مرتب به او اطمینان خاطر بدهید و از مخالفت با او تا حد ممکن بپرهیزید.
اگر پرستاری و مراقبت از سالمند آلزایمری شما سخت است ، میتوانید با مرکز همراز تماس بگیرید و از خدمات پرستار و مراقب همراز و یا اگر نیاز به پزشک دارید از خدمات پزشک در منزل همراز استفاده نمایید. 02122689398 – 09123039316
اگر توهم نیز مشکل ساز شده باشد، چه کنم؟
اگر توهم باعث ترس یا اضطراب فرد نشده است، هیچ اقدامی در این مورد نکنید. بهتر است با توهمات فرد مبتلا به زوال عقل هیچ برخوردی نکنید. هر گونه جر و بحث باعث ناراحتی این عزیزان میشود.اما اگر توهمات باعث ترس یا اضطراب وی شدهاند، حواس وی را با انجام یک فعالیت لذت بخش منحرف کنید.
اگر بیمار شب ها به خواب نمیرود چه کنیم؟
برای کسانی که مشکل خواب شبانه دارند، یک یا چند مورد ذیل را امتحان کنید:
- اعلام کنید که در چه زمانی از شبانه روز هستید. ساعتهایی را در مکانهایی قرار دهید که او مشاهده میکند.
- پرده ها را باز بگذارید تا تشخیص دهد چه زمان از روز یا شب است.
- میزان کافئین مصرفی او را کاهش دهید.
- به او کمک کنید هر روز ورزش کند.
- اجازه ندهید در طول روز، ساعتهای طولانی چرت بزند.
- محیط اتاق خواب را آرام نگه دارید، خوابیدن در یک اتاق آرام و ساکت راحتتر است.
- هنگام شب، از چراغ خواب استفاده کنید یا یک لامپ کم نور را روشن نگه دارید. تاریکی مطلق باعث افزایش سردرگمی آنها میشود.
- اگر بیمار مبتلا به ورم مفاصل یا هرگونه عارضه دردناک دیگر است و این مسئله در خواب او تأثیرگذار میباشد، با پزشک مشورت کنید تا یک داروی مسکن قبل از خواب برایش تجویز کند.
اگر پرسه زدن او مشکل ساز شود، چه کنیم؟
با برخی کارهای ساده میتوانید به حل این مشکل کمک کنید. اگر بیمار در یک محیط امن پرسه بزند اشکالی ندارد؛ برای مثال در یک حیاطی که حصارکشی شده است. یک مکان امن بدون برخورد با موانع برای او ایجاد کنید. اگر این کار چاره ساز نشد، به او تذکر بدهید که از یک در خاص نباید عبور کند سپس یک علامت توقف بر روی در بچسبانید یا یکی از اثاثیه را جلوی آن قرار دهید. یک روبان بسته شده بر روی در هم میتواند یک علامت یادآوری باشد. مخفی کردن دستگیره در – با آویختن یک تکه پارچه بر روی آن – نیز میتواند کارساز باشد.
استفاده از سیستمهای هشدار دهنده نیز مفیدند. این سیستمها به شما علامت میدهند که بیمار تلاش میکند از یک محیط خاص خارج شود. سیستم هشدار دهنده میتوانند چند قوطی کنسرو خالی باشد که آنها را با یک تکه نخ به دستگیره در بستهاید. حتی میتوانید از قفل های خاص برای درهای خانه استفاده کنید، اما به خاطر داشته باشید که هنگام بروز آتش سوزی در خانه اینگونه قفلها میتوانند خطرساز شوند. اگر غالباً بیمار را در خانه تنها میگذارید از این شیوه استفاده نکنید. دقت کنید که بیمار همیشه دستبند پزشکی خود را همراه داشته باشد. بر روی این دستبند نام، آدرس و وضعیت پزشکی بیمار نوشته میشود تا اگر از خانه دور شد، سایرین به وی کمک کنند.
سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:
- آیا میتوان از زوال عقل پیشگیری کرد؟
- آیا گروههای حمایتی برای مراقبت از مبتلایان به زوال عقل وجود دارند؟
- آیا زوال عقل زمینه خانوادگی دارد؟ آیا من در معرض خطر هستم؟
- چه نوع آزمایشها و بررسیهایی برای تشخیص زوال عقل انجام میشود؟
- آیا مبتلایان به زوال عقل بهتر میشوند؟