آزمایش خون در منزل

کم خونی چیست؟

کم خونی وضعیتی است که بر گلبول‌های قرمز خون تأثیر می‌گذارد. گلبول‌های قرمز، حامل اکسیژن از شش‌ها به سایر نقاط بدن هستند. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون است که حمل اکسیژن را امکان‌پذیر می‌سازد. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد.

افراد مبتلا به کم خونی؛ هموگلوبین کافی ندارند. علت اصلی کم خونی اینست که بدن نمی‌تواند هموگلوبین کافی بسازد و علت این امر نیز کمبود آهن است. به این عارضه «کم خونی فقر آهن» می‌گویند.

یک نوع دیگر از کم خونی اینست که بدن تعداد گلبول قرمز کافی ندارد اما اندازه هر گلبول قرمز طبیعی است. به این عارضه «کم خونی نورموسیتیک» می‌گویند.

علائم کم خونی چیست؟

• اغلب دارای علامت خاصی نیست
• رنگ پریدگی
• احساس خستگی
• تنگی نفس غیر عادی حین ورزش
• تمایل شدید به برخی غذاها (که به آن ویار می‌گویند)
• ضربان قلب سریع
• دست‌ها و پاهای بسیار سرد
• ناخن‌های شکننده و ریزش مو
• سردرد
• سرگیجه

چه عواملی باعث کاهش سطح آهن می‌شوند؟

عوامل متعددی باعث کاهش سطح آهن خون می‌شوند؛ از جمله:

رژیم غذایی: اگر غذاهایی که آهن زیاد دارند نخورید؛ سطح آهن خونتان کاهش می‌یابد. این مشکل معمولاً در خانم‌های جوان و کودکانی که فقط از برخی مواد خوراکی استفاده می‌کنند یا افرادی که ابداً گوشت قرمز نمی‌خورند، دیده می‌شود.

نقص در جذب آهن: آهن موجود در غذا در روده کوچک جذب می‌شود. بیماری‌هایی که بر توانایی روده کوچک در جذب مواد مغذی تأثیرگذار هستند مثل بیماری Crohn یا بیماری Celiac (یک نوع اختلال گوارشی در کودکان) باعث کاهش سطح آهن در بدن می‌شوند. برخی غذاها یا داروها مثل آنتی اسیدها یا داروهای کاهنده اسید معده نیز از جذب کافی آهن جلوگیری می‌کنند.

افزایش ناگهانی رشد: بدن کودکان کمتر از سه سال که رشدی سریع‌تر از معمول دارند، نمی‌تواند آهن مورد نیاز را تأمین کند. نوزادانی که در سال اول تولد با شیرگاو تغذیه می‌شوند نیز در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند، که شایع‌ترین علت کمبود تغذیه‌ای آهن در نوزادان است. شیر گاو آهن کافی برای رشد و نمو نوزاد را ندارد. در سال اول زندگی، هرگز به نوزادان شیر گاو ندهید. کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند اما پس از شش ماهگی غذاهای غنی از آهن مثل غلات غنی شده با آهن یا مکمل‌های آهن را مصرف نکرده‌اند نیز، در معرض ابتلا به کم خونی فقر آهن هستند.

کودکان نوپا (بین 12 تا 24 ماهه) که شیر گاو زیادی می‌نوشند و رژیم غذایی آن‌ها غنی از آهن نیست یا قبلاً وقتی نوزاد بوده‌اند به کمبود آهن مبتلا بوده‌اند نیز، در خطر همین عارضه قرار دارند.

بارداری: خانم‌هایی که باردار هستند یا به کودک خود شیر می‌دهند، نسبت به خانم‌هایی که باردار نیستند یا به کودک خود شیر نمی‌دهند؛ به آهن بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل است که همه خانم‌های باردار باید آزمایش تشخیص کم خونی بدهند. همچنین آن‌ها نیاز بیشتری به غذاهای غنی از آهن یا مصرف روزانه قرص‌های مکمل آهن دارند.

بدن خانم باردار خون بیشتری تولید می‌کند تا به جنین خون‌رسانی کند. در این زمان او به میزان 30درصد، خون بیشتری از زمان قبل از بارداری نیاز دارد. اگر آهن کافی به بدن نرسد، بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز کافی برای تولید خون بیشتر بسازد.

موارد ذیل احتمال خطر کم خونی در طی بارداری را افزایش می‌دهند:

• استفراغ شدید صبحگاهی
• نخوردن غذاهای غنی از آهن
• داشتن دوره‌های قاعدگی با خونریزی سنگین قبل از بارداری
• دو بارداری با فاصله کم
• بارداری دوقلو، سه قلو یا بیشتر
• بارداری در سن نوجوانی
• خونریزی شدید (برای مثال به واسطه جراحت یا طی جراحی)

اگر باردار هستید و آهن کافی به بدن شما نمی‌رسد، شما در معرض خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن هستید.

خونریزی: دوره‌های شدید قاعدگی باعث کاهش سطح آهن بدن خانم‌ها می‌گردد. خونریزی داخلی – معمولاً در لوله‌های گوارشی – باعث از دست رفتن خون در بدن می‌شود. زخم معده، کولیت اولسراتیو (نوعی زحم در روده بزرگ)، سرطان یا مصرف آسپرین و یا داروهای مشابه برای مدت طولانی، منجر به خونریزی از معده یا روده‌ها می‌شوند.

بیماری‌های ژنتیکی: اگر به بیماری گلبول‌های داسی شکل یا تالاسمی دچار هستید، بدن شما نمی‌تواند گلبول‌های قرمز سالم تولید کند و همین امر منجر به کم خونی می‌شود. شما ممکن است این بیماری را به فرزند خود نیز منتقل کنید. اگر خودتان یا یکی از افراد خانواده به یکی از این بیماری‌ها مبتلا شده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید تا از بروز کم خونی حین بارداری پیشگیری کرده یا آن را درمان کنید.

علل کم خونی نورموسیتیک چیست؟

کم خونی نورموسیتیک به نوعی از کم خونی اطلاق می شود که در آن حجم و میزان هموگلوبین گلبول های قرمز خون نرمال است.این کم خونی را یا از زمان تولد داشته‌اید (مادرزادی) یا به واسطه ابتلا به یک عفونت یا بیماری به آن مبتلا شده‌اید (اکتسابی). شایع‌ترین علت کم خونی نورموسیتیک اکتسابی؛ داشتن یک بیماری مزمن (بلند مدت) است. بیماری‌های مزمن مسبب کم خونی نورموسیتیک عبارتند از بیماری کلیه، سرطان، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و تیروئیدیت (التهاب مزمن تیروئید). برخی داروها هم می‌توانند مسبب بروز کم خونی نورموسیتیک باشند اما این اتفاق به ندرت روی می‌دهد.

کم خونی را چگونه تشخیص می‌دهند؟

اگر تصور می‌کنید کم خونی دارید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک دستور یک آزمایش خون می‌دهد. اگر مبتلا به کم خونی باشید، پزشک باید آزمایش‌های دیگری را نیز انجام دهد تا علت امر مشخص شود.

کم خونی نورموسیتیک معمولاً در آزمایش‌های روتین که بخشی از معاینات کلی پزشکی هستند، مشخص می‌شود. ممکن است در جریان انجام یک آزمایش خون که به دلایل دیگر انجام می‌شود، این نوع کم خونی را تشخیص دهند. اگر مبتلا به کم خونی نورموسیتیک باشید، انجام آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون (که به آن CBC می‌گویند) این مسئله را تأئید خواهد کرد.

اگر شمارش کامل گلبول‌های خون (CBC) نشان دهد که تعداد گلبول‌های قرمز خون با سایز طبیعی، کمتر از حد نرمال است؛ پزشک آزمایش‌های دیگری را توصیه می‌کند تا علت اصلی کم خونی مشخص شود. اگر تأئید شود که این عارضه در شما مادرزادی است؛ آزمایش خون برای سایر اعضای خانواده نیز توصیه می‌شود.

آیا لازم است فرزندم از نظر فقر آهن بررسی شود؟

اگر نگران هستید که فرزندتان به کم خونی فقر آهن دچار شده است، با پزشک خود مشورت کنید. آزمایش خون برای نوزادانی که در خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن هستند در سن 9 تا 12 ماهگی انجام می‌شود. کودکان نوپا نیز باید 6 ماه دیرتر و در سن 24 ماهگی آزمایش خون بدهند.

اگر باردار باشم؛ باید آزمایش تشخیص کم خونی بدهم؟

در همان جلسه اول معاینات بارداری، آزمایش خون برای تشخیص کم خونی انجام می‌شود. حتی اگر در این مراحل اولیه مشخص شود که مبتلا به کم خونی نیستید، پزشک برای سه ماهه دوم یا سوم انجام آزمایش خون را توصیه می‌کند.

اگر احساس کم خونی دارید و به آزمایش نیاز دارید می توانید با شرکت درمان در منزل همراز برای انجام آزمایش خون در منزل تهران تماس بگیرید: 02122689398 – 09123039316 – 02166563835

کم خونی چگونه درمان می‌شود؟

درمان بستگی به علت کم خونی دارد. برای مثال؛ اگر کم خونی به واسطه خونریزی شدید باشد؛ پزشک درمان‌هایی برای عامل از دست دادن خون انجام خواهد داد. اگر علت کم خونی به واسطه رژیم غذایی با آهن کم باشد، پزشک تغییراتی را در رژیم غذایی اعمال می‌کند یا مصرف قرص‌های مکمل آهن را توصیه خواهد کرد.

نکاتی در خصوص مصرف قرص آهن:

• قرص را همراه با غذا مصرف کنید.
• با مقدار کم شروع کنید. ابتدا به مدت 3 الی 5 روز، روزانه فقط یک قرص بخورید. سپس اگر افزایش تعداد قرص باعث بروز مشکل نمی‌شود، روزانه 2 قرص بخورید. پس از آن تعداد قرص‌های روزانه را زیاد کنید تا به تعداد توصیه شده توسط پزشک برسید.
• اگر یبوست دارید، میزان فیبر رژیم غذایی خود را افزایش دهید. با اینکه فیبر بر جذب آهن توسط بدن تأثیر می‌گذارد، اما این کار بسیار ارزشمند است. جذب مقدار کمی آهن توسط بدن بهتر از آن است که هیچ مقداری از آهن به بدن نرسد.
• اگر ناراحتی معده دارید، هرگز قرص آهن را هنگام خواب نخورید.
• اگر یک نوع قرص آهن برایتان مشکل ساز می‌شود، با پزشک خود صحبت کنید تا یک قرص با فرمول یا نام تجاری دیگر را برایتان تجویز کند.

کم خونی نورموسیتیک چگونه درمان می‌شود؟

مهمترین بخش درمان، مدیریت وضعیتی است که عامل این کم خونی بوده است. برای مثال باید خوردن یک داروی خاص را قطع کنید یا پزشک باید یک بیماری مزمن را درمان کند یا به دنبال علتی باشد که باعث از دست رفتن گلبول‌های خون شده است.

اگر کم خونی نورموسیتیک بیمار شدید باشد، پزشک تزریق اریتروپویتین را تجویز می‌کند. اریتروپویتین به مغز استخوان کمک می‌کند تا گلبول‌های قرمز بیشتری تولید کند.

کم خونی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

اگر کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند با پزشک صحبت کنید تا غلات غنی شده با آهن یا قطره آهن برای او تجویز کند. این برای کودکانی است که رژیم غذایی کمکی شیر مادر را از 4 تا 6 ماهگی شروع کرده‌اند.

هشدار:

همه محصولات و مکمل‌های غنی شده با آهن را از دسترس کودکان دور نگهدارید، چون اگر به میزان زیاد مصرف شوند، می‌توانند باعث مسمومیت کودک گردند.

کم خونی فقر آهن چه مشکلاتی را برای فرزندم ایجاد خواهد کرد؟

کم خونی فقر آهن در نوزادان یا کودکان نوپا باعث مشکلات ذهنی، حرکتی یا رفتاری می‌شود. این مشکلات ممکن است برای مدت‌ها باقی بمانند؛ حتی زمانی که کم خونی به طور کامل درمان شده باشد.

کم خونی چه مشکلاتی را در دوران بارداری ایجاد می‌کند؟

اگر کم خونی درمان نشود، خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم را تشدید می‌کند. اگر مادر حین زایمان خونریزی شدیدی داشته باشد، نیاز به تزریق خون خواهد داشت. همچنین کم خونی ممکن است با “افسردگی پس از زایمان” در مادران تازه فارغ شده ارتباط داشته باشد.

به ندرت دیده شده است که کم خونی فقر آهن شدید مادر، ممکن است منجر به انتقال مشکلات مربوط به کمبود آهن به نوزاد شود که می‌تواند باعث مشکلات رشدی و ذهنی در نوزاد گردد. البته جنین می‌تواند آهن مورد نیاز برای رشد خود را از بدن مادر تأمین کند. درمان کم خونی فقر آهن از بروز همه این مشکلات پیشگیری می‌کند.

آیا مصرف قرص آهن باعث بروز مشکلاتی خواهد شد؟

مصرف قرص‌های آهن ممکن است باعث بروز ناراحتی معده، سوزش معده یا یبوست گردد. قبل از مصرف قرص آهن یا هرگونه ویتامین دیگر با پزشک خود مشورت کنید. شاید علت کم خونی شما، کمبود آهن در رژیم غذایی نباشد و مصرف بیش از حد آهن هم صحیح نیست. اگر پزشک مصرف قرص آهن را تجویز کرده است، هرگونه ناراحتی راکه احساس کردید، با وی در میان بگذارید.

آیا می‌توان از کم خونی پیشگیری کرد؟

برخی از انواع کم خونی قابل پیشگیری هستند مثل آن دسته که به واسطه رژیم غذایی نامناسب بوجود می‌آیند. برای پیشگیری کافی است سطح مصرف مواد غذایی غنی از آهن را بالاتر ببرید.

چگونه می‌توان سطح آهن موجود در رژیم غذایی خود را افزایش داد؟

غذاهایی مصرف کنید که حاوی آهن بیشتری هستند. بدن به راحتی می‌تواند آهن موجود در گوشت را جذب کند. خوردن مقدار مناسبی از گوشت به همراه سایر منابع غنی از آهن مثل برخی از انواع سبزیجات به شما کمک می‌کند، آهن بیشتری جذب بدن شود. خوردن قرص ویتامین C یا خوراکی‌های غنی از ویتامین C مثل مرکبات یا عصاره آن‌ها همراه با غذاهای غنی از آهن یا قرص‌های آهن، باعث می‌شود که بدن راحت‌تر بتواند آهن مورد نیاز خود را جذب کند.

برخی خوراکی‌ها مانع جذب آهن می‌شوند از جمله قهوه، چای، تخم مرغ، شیر، فیبر و پروتئین سویا. زمانی که غذاهای غنی از آهن مصرف می‌کنید، از خوردن این خوراکی‌ها بپرهیزید.

 

غذاهای غنی از آهن:

• جگر
• گوشت قرمز
• غذاهای دریایی
• میوه‌های خشک شده از جمله هلو، آلو و کشمش
• آجیل
• حبوبات خصوصاً یک نوع لوبیا به نام لیما
• سبزیجاتی که برگ سبز آن‌ها خوراکی است مثل اسفناج و بروکلی
• شیره نیشکر
• غلات کامل
• غذاهای غنی شده با آهن مثل برخی از نان‌ها یا غلات صبحانه (بر چسب آن‌ها را مطالعه کنید)

چگونه می‌توان حین بارداری از کم خونی پیشگیری کرد؟

همیشه در حین بارداری نمی‌توان از کم خونی پیشگیری کرد اما خوردن غذاهای غنی از آهن به این امر کمک می‌کند. پزشکان توصیه می‌کنند که خانم‌های باردار روزانه حداقل 27 میلیگرم آهن مصرف کنند. برخی از پزشکان به خانم‌های باردار توصیه می‌کنند که مکمل‌های حاوی 30 میلیگرم آهن را به طور روزانه مصرف کنند (اغلب ویتامین‌های دوره بارداری حاوی این میزان آهن هستند).

خوراکی‌های حاوی ویتامین C – مثل توت فرنگی و مرکبات – به جذب آهن کمک می‌کنند. این خوراکی‌ها را همراه با غذاهای حاوی آهن بخورید تا به جذب آهن کمک کنند. برای مثال قرص آهن را با یک لیوان آب پرتقال یا خوراکی‌های دیگر حاوی ویتامین C بخورید. برخی غذاها مانع جذب آهن می‌شوند؛ از جمله شیر، پروتئین سویا، تخم مرغ، قهوه و چای. هنگام خوردن غذاهای غنی از آهن از خوردن این غذاها پرهیز کنید. آنتی اسیدها و نیز برخی داروها که حاوی کلسیم هستند، در جذب آهن اخلال ایجاد می‌کنند. زمانی که قصد افزایش سطح آهن در بدن خود را دارید، پزشک
می‌تواند داروهایی را که نباید مصرف کنید به شما معرفی کند.

چگونه از کم خونی فقر آهن در کودک پیشگیری کنیم؟

اگر از شیر خشک غنی شده با آهن برای کودک استفاده می‌کنید، قطره آهن به او ندهید. ترکیب این دو باعث افزایش آهن ورودی به بدن می شود که برای سلامت او خوب نیست. اگر قصد دارید تغذیه با شیر مادر را برای کودک قبل از 12 ماهگی قطع کنید، از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده کنید. هرگز شیر خشک با آهن کم به او ندهید.

پس از 12 ماهگی، اگر شیر مادر را قطع کرده‌اید یا از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده می‌کنید، لازم است گوشت، ماهی، مرغ، غلات کامل، نان یا غلات صبحانه غنی شده با آهن، سبزیجاتی که برگ‌های سبز تیره دارند و حبوبات به کودک خود بدهید. دادن ویتامین C نیز مهم است چون به جذب آهن در بدن کمک می‌کند. مصرف شیر گاو برای کودک باید روزانه حداکثر حدود 24 اونس (سه فنجان) باشد. می‌توانید به جای شیر از ماست یا پنیر هم استفاده کنید. از پزشک بپرسید که آیا کودک نیازی به ادامه مصرف ویتامین‌ها همراه با آهن دارد یا خیر.

سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:

• اگر کم خونی داشته باشم چه چیزهایی را باید بدانم؟ آیا کم خونی خطرناک است؟
• اگر حامله شدم آیا باید از نظر کم خونی آزمایش بدهم؟
• درمان کم خونی چیست؟
• آیا از قبل کم خونی داشته‌ام؟ آیا می‌توانم از ابتلای مجدد به کم خونی پیشگیری کنم؟
• آیا باید قرص آهن بخورم؟
• آیا قرص آهن همه انواع کم خونی را درمان می‌کند؟
• آیا کم خونی من به فرزندم منتقل می‌شود؟
• آیا من همیشه دچار کم خونی خواهم بود؟