چاقی چیست؟
حفظ وزن بدن سالم یکی از بهترین روشها برای پیش گیری از ابتلا به مشکلات ناشی از وزن بالا است، برای مثال دیابت نوع 2 یا بیماری قلبی. اما وزن بدن سالم دقیقاً چقدر است؟ یک نوع سنجش بر اساس قد و وزن به نام شاخص توده بدنی (BMI) میباشد. این شیوه سنجش و شناسایی عوامل خطرساز سلامتی را بهتر از آن میدانند که فقط وزن خود را به در نظر بگیرید. در حقیقت، واژههای پزشکی اضافه وزن یا چاقی مفرط نیز بر اساس ارزشهای شاخص توده بدنی (BMI) سنجیده میشوند. اگر شاخص توده بدنی (BMI) بین 25 تا 30 باشد، گفته میشود که فرد دارای اضافه وزن است و اگر شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بیشتر باشد به معنی چاقی مفرط است. هر چه شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر باشد، احتمال خطر بیماریهای مرتبط با وزن بیشتر میشود.
شاخص توده بدنی (BMI) شما چقدر است؟ آیا شما اضافه وزن دارید یا به چاقی مفرط دچار شدهاید؟ با استفاده از محاسبهگر شاخص توده بدنی (BMI) یا جدول شاخص توده بدنی (BMI) میتوانید پاسخ این پرسشها را بدست آورید. هم چنین می توانید برای درمان چاقی در خانه روی مرکز درمان در منزل همراز حساب کنید. ما در همراز انواع خدمات پزشکی و درمانی در منزل را انجام می دهیم. یکی از این خدمات دریافت رژیم کنترل وزن در منزل می باشد. که وضعیت بدن و علت چاقی شما با معاینه و انجام آزمایش در منزل بررسی می شود و سپس بر اساس سبک زندگی، مناسب ترین برنامه غذایی و رژیمی را دریافت خواهید کرد. هم چنین در صورت وجود بیماری خاصی، می توانید از خدمات ویزیت پزشک متخصص در منزل نیز بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت درخواست خود با همراز تماس بگیرید. ۰۲۱۲۲۶۸۹۳۹۸ – ۰۹۱۲۳۰۳۹۳۱۶
چاقی چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر تصور میکنید به چاقی مفرط مبتلا هستید یا نگران هستید که ممکن است دچار مشکلات ناشی از اضافه وزن باشید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک قد و وزن شما را اندازه گیری کرده و سپس دور کمر شما را نیز اندازه گیری میکند. پزشک با استفاده از آنها تعیین میکند که شما اضافه وزن دارید یا چاقی مفرط و سپس وزن ایده آل را برای شما تعیین میکند.
آیا عوامل خطر ساز برای چاقی مفرط وجود دارند؟
مهم ترین عامل خطرساز چاقی مفرط، خوردن بیش از حد است یا خوردن کالری بیشتر از آنچه بدن میسوزاند. کالری یعنی مقدار انرژی موجود در غذاهایی که میخورید. برخی غذاها کالری بیشتری نسبت به سایر غذاها دارند. برای مثال غذاهای پرچرب یا پرشکر دارای کالری بالاتری هستند. اگر کالری مصرفی شما بالاتر از میزانی باشد که بدن استفاده میکند، کالری اضافی به صورت چربی در بدن ذخیره میشود. سایر عوامل خطرساز در بروز چاقی مفرط عبارتند از:
- سن
- عدم تحرک بدنی
- ژنتیک (چاقی مفرط میتواند خانوادگی باشد)
- عادتهای غلط خواب
- بارداری
- ترک سیگار
برخی وضعیتهای پزشکی یا داروها، حفظ وزن سالم یا کاهش وزن را دشوار میکنند. اگر یکی از وضعیتهای ذیل برای شما بوجود آمده یا داروهای ذکر شده را مصرف میکنید با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد، درمان یکی از وضعیتهای مشکل آفرین یا تغییر دارو میتواند به مدیریت کاهش وزن کمک کند.
برخی وضعیتهای پزشکی که میتوانند کاهش وزن را دشوار کنند:
طبقه بندی | وضعیت |
اختلالات هورمونی | سندرم تخمدان پلی کیستیک |
بیماری کوشینگ | |
دیابت | |
کم کاری تیروئید | |
اختلالات قلب و عروق | نارسایی احتقانی قلبی |
بزرگ شدن قلب به علل ناشناخته | |
اختلال دریچه قلب | |
اختلالات خواب | انسداد مجاری تنفسی در خواب |
سندروم مقاومت مجاری تنفسی فوقانی | |
اختلالات خوردن | پرخوری مرضی |
سندرم ولع به خوردن کربوهیدراتها |
داروهایی که ممکن است باعث افزایش وزن شوند:
- آنتی هسیتامینها، آلفا بلاکرها (آلرژیها)
- بتا بلاکرها، متیل دوپا (فشار خون بالا)
- انسولین، داروهای خانواده سولفونیل اوره (دیابت)
- لیتیوم (بیماری دو قطبی افسردگی و شیدایی)
- نورولپتیکها (شیزوفرنی)
- پروژستینها (آندومتریوز)
- ضد افسردگیهای سه حلقهای (افسردگی)
- والپروات (صرع)
مشکلات ناشی از چاقی مفرط چیست؟
چاقی مفرط در چندین مشکل جدی سلامتی تأثیر گزار است:
- ورم مفاصل
- سرطان
- بیماری عروق قلبی
- افسردگی
- بیماری کیسه صفرا
- بیماریهای زنان مثل نازایی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سندروم متابولیک
- سکته مغزی
- دیابت نوع 2
چگونه میتوان وزن کم کرد؟
اولین کار این است که با پزشک خانواده صحبت کنید. پزشک به شما کمک میکند که یک برنامه برای تغذیه سالم و ورزش تنظیم کنید تا وزن خود را کاهش دهید، تناسب اندام داشته باشید و احتمال بروز بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و دیابت نوع 2 را کاهش دهید. باید اهداف واقعگرایانه برای خودتان تنظیم کنید. تغییرات کوچک باعث ایجاد تفاوتهای بزرگ در وضعیت سلامتی میشوند. کارهایی که پزشک از شما میخواهد انجام دهید، ساده هستند و نیازی به دگرگونی کامل شیوه زندگی شما ندارند. در برخی موارد پزشک توصیه میکند که به متخصص تغذیه مراجعه کنید برای مثال نزد متخصص تنظیم رژیم غذایی بروید تا مشاورههای بهتری در خصوص انتخاب غذا به شما بدهد.
آیا میدانستید؟
یک پوند چربی (معادل 454 گرم) حدود3500 کالری دارد. برای اینکه بتوانید 1 پوند چربی را طی یک هفته کم کنید باید 3500 کالری کمتر بخورید (حدود 500 کالری کمتر در روز) یا باید 3500 کالری اضافی را بسوزانید. کافیست ورزش کنید یا تحرک خود را بیشتر کنید تا این میزان کالری را بسوزانید.
اگر شما بتوانید روزانه 250 کالری از رژیم غذایی خود کم کنید و همچنین ورزش کنید تا 250 کالری را بسوزانید، روزانه در مجموع 500 کالری کم کردهاید. اگر همین روند را برای یک هفته ادامه دهید، پس از یک هفته میتوانید 1 پوند (معادل 454 گرم) وزن کم کنید.
در برخی موارد داشتن رژیم غذایی صحیح یا ورزش کردن کافی نیست تا وزن شما را کاهش دهد. در این صورت پزشک میتواند داروهای کاهش وزن را برایتان تجویز کند. این داروها فقط زمانی موثر هستند که همراه با یک رژیم غذایی سالم و ورزش کافی مصرف شوند. برخی داروها که پزشک میتواند برای شما تجویز کند عبارتند از اورلیستات، لورکاسرین، فنترمین-تاپیرامات (ER) و فنترمین.
پزشک میتواند در صورت نیاز انجام جراحی را توصیه کند. اگر شما مبتلا به چاقی مفرط باشید، جراحی کاهش وزن (جراحی باریاتریک) به شما کمک میکند مقدار زیادی از وزن خود را کاهش دهید. همانند آنچه در خصوص داروها گفتیم، جراحی کاهش وزن زمانی بیشترین تأثیر را دارد که بخشی از یک شیوه زندگی سالم و درازمدت باشد، از جمله رژیم غذایی سالم و ورزش کردن. برخی از جراحیهای رایج برای کاهش وزن عبارتند از:
- جراحی بای پس معده: در این جراحی پزشک یک کیسه کوچک بالای معده شما ایجاد میکند. سپس روده کوچک از پائین معده به این کیسه کوچک منتقل میشود. زمانی که غذا میخورید، غذا وارد همین کیسه کوچک میشود و سپس به روده کوچک وارد میشود یعنی یک مسیر انحرافی در معده شما ایجاد میگردد.
- باندگذاری قابل تنظیم لاپاراسکوپی در معده (که به آن باند جانبی نیز میگویند). در این جراحی، جراح یک باند مثل کمربند دور معده قرار میدهد تا آن را به دو کیسه جداگانه تقسیم کند. یک مجرای کوچک بین این دو کیسه وجود دارد.
- انحراف صفراوی- پانکراسی با جابجایی دوازدهه: طی این جراحی، جراح بخش عمده معده را بر میدارد. از عوارض جانبی این روند این است که بدن قادر به جذب مواد مغذی یا ویتامینهای مورد نیاز نمیباشد، به همین دلیل پس از این جراحی، پزشک باید به طور مرتب پیشرفت و وضعیت بدنی بیمار را کنترل کند.
- برداشتن معده: در این جراحی بخشی از معده برداشته میشود تا فضای کمتری برای غذا وجود داشته باشد.
اگر شما به انجام جراحی کاهش وزن تمایل دارید با پزشک مشورت کنید. او برایتان روندهای مختلف را توضیح داده و اگر جراحی برایتان مناسب باشد، بهترین روش را برای جراحی در نظر میگیرد.
آیا میدانستید؟
بسیاری از متخصصان بر این باورند که کاهش بیش از 2 پوند (معادل 900 گرم) در هفته مناسب نیست. کاهش بیش از 2 پوند در هفته یعنی بدن شما در حال از دست دادن آب است و به جای کاهش چربی، ماهیچهها در حال تحلیل رفتن هستند. اگر به این روال ادامه دهید انرژی کمتری خواهید داشت و به احتمال قوی با بازگشت مجدد وزن مواجه میشوید.
چگونه می توان درمان چاقی د رخانه را انجام داد؟
کاهش وزن فقط نیمی از مسأله است. کاهش وزن باید همراه با یک شیوه زندگی سالم باشد و این تغییرات باید دائمیباشند. تداوم رژیم غذایی سالم، داشتن برنامه ورزشی مفرح، فعالیتهای روزانه بیشتر و پشتیبانی خانواده و دوستان یا گروههای اجتماعی، کلیدهای اصلی موفقیت در برنامه کاهش وزن هستند.
فعال باشید
تغییرات در شیوه زندگی باید مفید و موثر باشند. با اعمال برخی معیارهای ساده هرروزه میتوانید تغییرات چشمگیری در طول زمان ایجاد کنید. برخی موارد عبارتند از:
- افزایش سطح فعلی فعالیتهای بدنی با افزودن 10 دقیقه فعالیت بیشتر یا افزایش شدت فعالیتها از کم به متوسط. همچنین محدود کردن زمانی که در اینترنت جستجو میکنید، تلویزیون تماشا میکنید و بازیهای ویدئویی انجام میدهید به گونه ایی که زمان همه آنها را به کمتر از 2 ساعت در روز کاهش دهید.
- به جای آسانسور از پله استفاده کنید.
- اتومبیل خود را در یک پارکینگ پارک کنید و تا مقصد پیاده بروید. این کار بهتر از یافتن یک پارکینگ در نزدیکی مقصد است یا میتوانید یک ایستگاه زودتر از اتوبوس پیاده شوید و بقیه راه را پیاده بروید.
- کارهای بیشتری در خانه انجام دهید (گردگیری، جارو برقی کردن یا کندن علفهای هرز باغچه).
- راه رفتن یا دویدن با حیوان خانگی یا کودکان.
- انتخاب تعطیلات فعالتر مثل رفتن به پیادهرویهای طولانی در طبیعت یا دوچرخه سواری.
- خریدن یک گام شمار که به شما نشان دهد روزانه چند قدم راه میروید. هر روز تعداد گامهای خود را بیشتر کنید (گام شمار را میتوانید از فروشگاه لوازم ورزشی تهیه کنید).
تقریباً همه میتوانند رژیم غذایی ناسالم پرچرب را کنار گذاشته و از مزایای آن بهره مند شوند. اگر تاکنون غذاهای پرچرب میخورده اید، کافی است یک یا چند تغییر ذیل را انجام دهید:
- به جای سرخ کردن گوشت، آن را بپزید یا کباب کنید یا بریان کنید. پوست مرغ یا بوقلمون را قبل از خوردن بکنید. حداقل هفتهای یک بار ماهی بخورید.
- چربیهای اضافی رژیم غذایی خود را حذف کنید. خوردن نان با کره یا مارگارین، پوره سیب زمینی با خامه و سس سالاد را کنار بگذارید. از چاشنیهای کم چرب یا بدون چربی برای غذا استفاده کنید.
- میوه و سبزی فراوان بخورید، چه همراه غذا و چه به عنوان میان وعده.
- زمانی که خارج از خانه غذا میخورید به چربیهای مخفی شده در غذاها دقت کنید، برای مثال چربی موجود در دسرها یا سس سالاد. همچنین دقت کنید که مقدار و حجم وعده غذایی شما نیز زیاد نباشد.
- برچسبهای مواد غذایی که نشانگر مواد مغذی داخل آن ماده هستند را قبل از خرید بخوانید. اگر معنای برخی از اصطلاحات را نمیدانید از پزشک یا متخصص تغذیه بپرسید.
- نوشابههایی که کالری پائین دارند یا بدون کالری هستند بنوشید مثل آب، چای بدون قند و نوشیدنیهای رژیمی. مصرف نوشیدنیهایی که با قند شیرین شدهاند مثل آب میوهها، نوشیدنیها با طعم میوه، نوشابههای گازدار معمولی، نوشابههای ورزشی، نوشابههای انرژی زا، شیرهای شیرین شده یا طعم دار و یخ- چای شیرین شده باعث افزایش قند و کالری در رژیم غذایی شما میشوند. اما سعی کنید آب کافی بنوشید چون این مسأله برای سلامتی بسیار مهم است.