HIV چیست؟
علل و عوامل بیماری ایدز (HIV): ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) به سیستم ایمنی بدن حمله میکند. یک سیستم ایمنی سالم همان چیزی است که شما را در برابر بیماریها محافظت میکند. از آنجا که HIV به سیستم ایمنی شما آسیب میرساند، احتمال این که به واسطه باکتریها و ویروسها بیمار شوید، بسیار زیاد است. متعاقباً مبارزه با این عفونتها برای بدن دشوار میشود و بهبودی دشوارتر از قبل میگردد. در واقع HIV وضعیتی است که منجر به بروز سندروم نقص ایمنی اکتسابی یا به اختصار (AIDS) میشود.
ایدز چیست؟
نوع پیشرفته HIV را ایدز مینامند. زمانی که HIV به مرحله نهایی خود میرسد، آن را ایدز مینامند. احتمال بیمار شدن در افراد مبتلا به ایدز بسیار بالاتر از افراد مبتلا به HIV میباشد و بدن آنها قابلیت کمتری برای مبارزه با عفونتها دارد. اغلب آنها به واسطه بروز یک عفونت یا سرطان، جان خود را از دست میدهند.
سندروم HIV چیست؟
سندروم HIV نامی است که برای مراحل اولیه عفونت HIV بکار میبرند یعنی اولین دوره ابتلا به عفونت HIV.
پس از ابتلا به HIV چه میشود؟
پس از آلوده شدن به HIV، بدن شما به سختی تلاش میکند تا به این ویروس حمله کند. با حملات مکرر بدن، ویروس قادر به تکثیر سریع نیست بنابراین اگرچه به HIV آلوده شدهاید اما همچنان سالم و سلامت به نظر میرسید. حتی نتیجه آزمایشهای معمول خون هم نرمال است.
اما در این زمان، ویروس به غدد لنفاوی حمله میکند. غدد لنفاوی مراکز سیستم ایمنی بدن هستند. این ویروس حتی ممکن است به بافت مغز حمله کرده و به تدریج آسیبهایی را در آن ناحیه ایجاد میکند.
طی 10 تا 15 سال، HIV بسیاری از سلولهای CD4 را نابود میکند تا بدن نتواند در مقابل عفونتها پایداری کند. زمانی که تعداد سلولهای CD4 در هر میلی لیتر از خون کمتر یا برابر 200 عدد باشد، بیمار به AIDS مبتلا شده است (تعداد نرمال این سلولها بین 600 تا 1000 عدد است). زمانی که به ایدز مبتلا شوید، به راحتی به عفونتهای خطرناک مبتلا میشوید.
علائم سندروم HIV چیست؟
در ابتدای ابتلابه HIV، فرد هیچ علائم خاصی ندارد. اما در اغلب آنها علائمی شبیه به آنفلوآنزا مشاهده میشود که بهبودی آن چند هفته طول میکشد. علائم این وضعیت عبارتند از:
- تب
- سردرد
- خستگی
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- گلو درد
- بثورات پوستی
فردی که به تازگی به HIV مبتلا شده است، اطلاعی از این بیماری ندارد. شاید فردی که HIV را به او منتقل کرده باشد، هنوز احساس ناخوشی نکند یا بیمار به نظر نرسد. از سوی دیگر، علائم و نشانههای عفونت HIV مشابه با برخی بیماریها از جمله بیماری مونونوکلئوز، ورم لوزه یا آنفلوانزا میباشد.
علائم HIV چیست؟
زمانی که بیماری پیشرفت میکند، علائم ظاهر شده و یا رو به وخامت میگذارند. اما این روند طولانی است. در برخی از افراد مبتلا به HIV، شاید تا 10 سال علائم در آنها بروز نکند. علائمی که در آنها مشاهده میشوند، عبارتند از:
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- اسهال
- تب
- سرفه
- تنگی نفس
- کاهش وزن بدون دلیل
آیا عفونت HIV در مردان و زنان متفاوت است؟
عفونت HIV در زنان و مردان اکثراً یکسان است. فرد مدتها پس از آلوده شدن به این عفونت همچنان سالم و سلامت به نظر میرسد. با گذشت سالها، سیستم ایمنی فرد به تدریج ضعیف و ضعیفتر شده تا این که قادر به مبارزه با عفونتهای مختلف نمیباشد.
تفاوت بین زنان و مردان در این بیماری، این است که زنان آلوده شده به عفونت HIV با برخی مشکلات عدیده مثل عفونتهای مکرر قارچی واژن رو به رو میشوند، به ویژه زمانی که سیستم ایمنی واقعاً ضعیف شده باشد. همچنین در خانمها برخی عفونتهای جدیتر – مثل بیماری التهابی لگن (عفونت در ارگانهای تناسلی داخلی زنان)- به دشواری درمان میشوند. همچنین در این خانمها بیماریهای گردن رحم مثل دیسپلای قبل از سرطان و سرطان گردن رحم، پیشرفت سریعتری دارند. اگر خانمی مبتلا به HIV باشد، درمان بیماریهای فوق در وی بسیار دشوار خواهد بود.
چگونه به HIV مبتلا میشویم؟
شیوه انتقال HIV از یک فرد به فرد دیگر فقط از طریق مایعات بدن است؛ مثل خون، منی و ترشحات واژن. اگر مادران حین بارداری به این عارضه مبتلا شوند، جنین آنها نیز مبتلا خواهد شد. شایعترین شیوههای انتقال HIV عبارتند از:
- رابطه جنسی محافظت نشده از راه مقعد، واژن یا دهان با فرد مبتلا.
- استفاده از سوزن و سرنگهای مشترک با فرد مبتلا به HIV برای تزریق مواد مخدر.
بیش از نیمی از خانمهای آلوده به HIV، از طریق شرکای جنسی خود آلوده می شوند. خانمها در تماس جنسی با یک مرد مبتلا، آلوده میشوند. زمانی که زنی با یک مرد مبتلا به HIV تماس جنسی داشته باشد و به شیوه صحیح از یک کاندوم استفاده نشود، این زن در معرض خطر بالای آلودگی به HIV است.
چه کسانی در خطر ابتلابه HIV هستند؟
در اولین روزهای شیوع ایدز، عفونت HIV فقط در گروههای خاصی مشاهده میشد؛ از جمله معتادان به مواد مخدر که تزریق وریدی داشتند، مردانی که با مردان دیگر روابط جنسی داشتند و افراد مبتلا به هموفیلی (بیماری انعقادی خون که نیازمند درمان با تزریق مرتب خون میباشد). افراد مبتلا به هموفیلی به واسطه تزریق خون آلوده (اهدا کننده مبتلا به HIVبوده است)، به این بیماری دچار میشدند. در حال حاضر همه خونهای اهدایی تست میشوند و اگر خون آلوده به HIV باشد، فوراً نابود می شود.
امروزه شیوع عفونت HIV بسیار گستردهتر شده است. برخی افراد که بیشتر در خطر ابتلا هستند، عبارتند از:
- مردانی که با یک مرد دیگر روابط جنسی دارند.
- افرادی که با چند نفر رابطه جنسی برقرار میکنند.
- هر فردی که با زنان روسپی رابطه جنسی برقرار میکند.
- کسانی که برای تزریق مواد مخدر از سوزن یا سرنگهای مشترک استفاده میکنند.
- افرادی که برای پول یا دریافت مواد مخدر اقدام به روسپی گری میکنند.
- افرادی که بیماریهای مقاربتی دارند.
- هر فردی که با یک نفر با مشخصههای فوق رابطه جنسی داشته است یا دارد.
نوزاران چگونه از مادر خود HIV میگیرند؟
اگر مادر به این عارضه مبتلا باشد، جنین در دوره بارداری میتواند به HIV مبتلا شود. حتی احتمال انتقال این بیماری هنگام زایمان یا تغذیه با شیر مادر نیز وجود دارد.
درحال حاضر روشهایی برای پیش گیری از انتقال HIV به فرزند وجود دارد. برای مثال، داروهایی که برای مادر باردار یا نوزاد تجویز میشوند. قطعاً این روش پیش گیری برای زن بارداری که از آلوده بودن خود مطلع نیست؛ مطرح نمیشود. بیشتر کسانی که مبتلا به HIVشدهاند در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته و ظاهراً سالمند. تنها راه برای اطلاع از ابتلا، انجام آزمایش HIV است. اگر باردار هستید، از پزشک خود بخواهید آزمایش HIV را به عنوان بخشی از مراقبتهای دوران بارداری در نظر بگیرد. اما بهتر این است که قبل از تصمیم گرفتن برای باردار شدن، از پزشک بخواهید آزمایش HIV را برای شما و همسرتان انجام دهد.
چه نوع تماسهایی بی خطر هستند؟
اصولاً HIV در خارج از بدن مدت زیادی زنده نمیماند، بنابراین با تماسهای عادی به شما منتقل نمیشود. این ویروس از طریق لمس کردن، دست دادن، در آغوش گرفتن، شنا کردن در استخرهای عمومی، اهدای خون، وان حمام، توالت عمومی، تلفن همگانی، دستگیره در یا چشمه آب منتقل نمیشود. این بیماری از طریق غذا و حشرات نیز منتقل نمیشود.
اگر احتمال بدهم آلوده شدهام، چه باید بکنم؟
اگر احتمال میدهید که به HIV آلوده شدهاید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. اگرچه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما تشخیص زودهنگام و درمان در مراحل اولیه با داروهای مناسب، میتواند سرعت پیشرفت این بیماری را کند سازد. اگر نتیجه آزمایش نشان داد که شما مبتلا به HIV هستید، پزشک میتواند توصیههای بیشتری در خصوص مراقبت از خودتان به شما ارائه کند.
از آنجا که اغلب افراد مبتلا به HIV سالم به نظر میرسند، یک آزمایش خون برای شناسایی ویروس لازم است تا از ابتلا به این بیماری اطمینان حاصل شود. افرادی را که آزمایش خون آنها برای HIV مثبت اعلام شود؛ «HIV مثبت» مینامند. پزشک برایتان توضیح میدهد که چگونه نتایج آزمایش HIV خود را محرمانه دریافت کنید. همچنین پزشک به شما کمک میکند تا معنی نتایج آزمایش را بهتر درک کنید.
آیا باید آزمایش HIV بدهم؟
آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) از همه مردم بین سنین 18 تا 65 سال که دارای فعالیت جنسی هستند، خواسته است تا این آزمایش را انجام دهند. افراد کمتر از 18 سال و بالای 65 سال در صورتی باید آزمایش بدهند که یکی از عوامل خطرساز برای ابتلا را داشته باشند. به توصیه این آکادمی، خانمهای باردار نیز باید آزمایش HIV بدهند. بیشتر تستهای آنتی بادی HIV که توسط پزشک انجام میشوند، دارای نتایج دقیق و صحیحی هستند؛ به شرط آن که این تستها 2 تا 3 ماه (نه قبل از آن) پس از زمانی که فکر میکنید به عفونت HIV آلوده شدهاید، انجام شوند. این مدت برای ظاهر شدن آنتی بادیها در خون کافیست.
پزشک چگونه در مییابد که من مبتلا به HIVشدهام؟
زمانی که HIV وارد بدن میشود، به داخل گلبولهای سفید خون به نام لنفوسیتهای CD4 وارد میشود. ویروس HIV کنترل CD4 را در اختیار گرفته و هر روز تکثیر بیلیونی پیدا میکند. سپس سلولهای جدید تکثیر شده در تمام بدن پخش میشوند.
شما می توانید برای نمونه گیری و آزمایش خون با شرکت همراز تماس بگیرید و ما در سریع ترین زمان نمونه گیر آزمایش خون در منزل برای شما ارسال می کنیم با این شماره تماس بگیرید:
02122689398 – 02166563835 – 09123039316
بدن برای دفاع در برابر HIV سعی میکند اقدامات ذیل را انجام دهد:
- تولید آنتی بادیها (آنها به ویروس چسبیده و از تکثیر آن پیش گیری میکنند).
- سلولهای خاص به نام ماکروفاژها و نوعی از سلولهای T به نام سلولهای کشنده طبیعی: این سلولها به بدن کمک میکنند تا از شر ویروس جدید خلاص شود. اگر آنتی بادیهای ضد HIV در خون وجود داشته باشند، در مییابیم بدن در حال حفاظت در برابر عفونت HIV است. اما چندین ماه طول میکشد تا بدن بتواند آن قدر آنتی بادی تولید کند که قابل اندازه گیری باشد.
اصولاً در مراحل اولیه آلوده شدن به HIV، آنتی بادی کافی قابلِ اندازه گیری در خون وجود ندارد و انجام آزمایش در این مراحل، منجر به تشخیص نخواهد شد.
زمانی که علائم HIV در بیمار ظاهر میشوند، سطح HIV RNA در خون بالا میرود (RNA مخفف ریبونوکلئیک اسید است و زمانی ساخته میشود که ویروس فعال است). آزمایش «بار ویروس» میتواند این مسأله را نشان دهد. این آزمایش به پزشک ثابت میکند که علت ناخوشی بیمار، ابتلا به HIV است.
ابتدا پزشک آزمایشی را برای تایید ابتلا به عفونت HIV انجام میدهد، خون بیمارگرفته میشود تا تست ELISA انجام شود. اگر نتیجه این آزمایش برای HIV مثبت باشد، آزمایش دیگری به نام آزمایش Western blot انجام میشود. اگر نتیجه هر دو آزمایش مثبت باشد، ابتلا به عفونت HIV تایید می شود.
سه مسأله نشان میدهند که عفونت HIV در فرد پیشرفت کرده و به ایدز رسیده است. اگر یک یا چند مورد ذیل در فرد مشاهده شود، ابتلا به ایدز تایید می شود:
- شمارش سلول CD4 کمتر از 200 باشد.
- درصد سلولهای CD4 کمتر از ۱۴ درصد باشد.
- بیماری شاخص ایدز دیده شود.
بیماری شاخص ایدز یک مشکل پزشکی است که پزشک در افراد مبتلا به عفونت پیشرفته HIV تشخیص میدهد. حدود 25 درصد از مشکلات پزشکی را، به عنوان بیماری شاخص ایدز لحاظ میکنند که عبارتند از وضعیتهایی مانند پنومونی پنوموسیستیس، تومور بدخیم سارکوم کاپوزی و سندرم لاغری. اگر فردی که به عفونت HIV دچار شده است، بیماری شاخص ایدز را هم داشته باشد، تایید میشود که وی مبتلا به ایدز شده است.
آیا تشخیص زودهنگام HIV به درمان کمک میکند؟
بله، در حال حاضر هنوز درمان قطعی برای HIV وجود ندارد. بدن با تولید آنتی بادیها و سلولهای CD4 از پیشرفت HIV جلوگیری میکند. اما آنها به تنهایی قادر به نابودی کامل ویروس نیستند. در واقع حملات عفونت HIV باعث تخریب سیستم ایمنی بدن در کوتاه مدت میشود.
درمان HIV با دارو (معمولاً ترکیبی از داروها به نام آنتی رتروویروس تجویز میشوند) پیشرفت ویروس را کند میکند و سیستم ایمنی را برای مدت طولانیتری تقویت میکند. به همین دلیل مرکز پیش گیری و کنترل بیماریها (CDC) در ایالات متحده، درمان زودهنگام افراد مبتلا به HIV را توصیه میکند.
آیا آزمایش HIV که بتوان در خانه انجام داد،وجود دارد؟
بله، یک کیت به نام سیستم آزمایش HIV-1 در خانه وجود دارد که با کمک این کیت میتوانید نمونه خون را گرفته و از طریق پست به آزمایشگاه ارسال کنید تا آنها آزمایشهای خاص را انجام دهند. با کمک این روش میتوانید محرمانه بودن نتیجه را حفظ کنید. یک روش دیگر انجام تست HIV به نام OraQuick در خانه است. برای انجام این تست از سوابهای مخصوص (شبیه به گوش پاک کن) استفاده میشود که داخل دهان کشیده میشوند. برای این تست نیازی به خونگیری ندارید. نتیجه هم در مدت 20 دقیقه آماده است.
بهتر است از آزمایشهای در منزل استفاده کنیم یا نزد پزشک برویم؟
پزشک نگران شما، سلامتی شما و حفظ حریم خصوصی شماست. اگر میخواهید آزمایش HIV انجام دهید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. او در خصوص تصمیم به انجام آزمایش به شما کمک میکند. همچنین او میتواند پشتیبانیهای لازم را قبل و بعد از آزمایش به شما ارائه کند. با آزمایشهای در منزل چنین پشتیبانیهایی را دریافت نخواهید کرد.
اما اگر از صحبت کردن در زمینه HIV با پزشک یا آزمایشهای آن واهمه دارید، انجام آزمایش در منزل ایده خوبی است. اگر نتیجه آزمایش مثبت بود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
به خاطر داشته باشید که یک نتیجه منفی در آزمایش، متضمن این مسأله نیست که شما HIV ندارید یا در آینده به آن مبتلا نخواهید شد. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا شیوههای پیش گیری را بیاموزید و خود را از این عفونت در امان نگه دارید.
چه داروهایی برای عفونت HIV تجویز میشوند؟
چندین نوع دارو برای مبارزه با عفونت HIV معرفی شدهاند. داروها اغلب با هم تجویز میشوند (به صورت ترکیبی) تا میزان HIV موجود در بدن را کاهش دهند. زمانی که داروهای مختلف با هم تجویز میشوند تا میزان HIV در خون به حداقل برسد؛ رژیم درمانی را «درمان ضد رتروویروسی بسیار فعال» 1(HAART) مینامند. زمانی که این داروها را مصرف میکنید باید کاملاً تحت نظر پزشک باشید تا میزان کاهش ویروس در بدن کاملا تحت کنترل باشد. همچنین پزشک باید مراقب باشد تا شما به عوارض جانبی همچون حالت تهوع، استفراغ، خستگی، کم خونی یا بیماری اعصاب محیطی (بیحسی در دست و پاها) دچار نشوید. داروهایی که معمولاً برای «درمان ضد رتروویروسی بسیار فعال » (HAART) تجویز میشوند عبارتند از:
- مهار کنندههای نوکلئوزیدی رونوشت معکوس: زمانی که HIV سلول سالم را آلوده میکند، به DNA سلول یا دستورات ژنتیکی آن نیاز دارد تا بتواند خود را تکثیر کند. این داروها توانایی HIV برای کپی کردن DNA سلول را کاهش میدهند. بدون داشتن DNA کامل، HIV نمیتواند تکثیر شود.
- مهارکنندههای غیر نوکلئوزیدی رونوشت معکوس: آنها هم داروهایی هستند که اجازه نمیدهند HIV از DNA سلولهای سالم برای تکثیر استفاده کند اما شیوه کاری آنها اندکی متفاوت است.
- مهارکنندههای پروتئاز: داروهایی هستند که به سلولهای آلوده شده اجازه نمیدهند HIV را به داخل بدن آزاد کند.
- مهارکننده اتصال(فیوژن): این دارو به ویروس HIV اجازه نمیدهد وارد سلولهای سالم بدن شود. این دارو باید توسط یک پزشک تزریق شود.
- مهارکننده اینتگراز: این دارو با کاهش توان اینتگراز کار میکند. اینتگراز نوعی پروتئین است.
بهترین زمان برای شروع مصرف دارو کدام است؟
تقریباً همه متخصصان معتقدند که داروهای HIV باید قبل از این که تعداد سلولهای CD4 به کمتر از 200 برسد، تجویز شوند. اما بسیاری از پزشکان معتقدند که این داروها باید زودتر شروع شوند؛ یعنی حدوداً زمانی که تعداد سلولهای CD4 بین 200 و 500 باشد. برای تصمیم گیری در خصوص این که چه داروهایی مصرف کنید و زمان شروع داروها، باید با پزشک خود مشورت کنید.
پزشک از کجا مطمئن میشود که داروها کارساز بودهاند؟
سه آزمایش میتواند میزان ویروس را در خون اندازه گیری کند. پزشک از این اطلاعات استفاده میکند تا بداند، پاسخ بدن به مصرف داروها در برابر بیماری، چگونه بوده است.
شمارش سلولهای CD4: این سلولها نوعی گلبول سفید خون هستند (گاهی اوقات به آنها لنفوسیتهای T یا سلولهای T هم میگویند). اهمیت سلولهای CD4 در این است که به مبارزه در برابر عفونتها کمک میکنند. متاسفانه این سلولها هدف اصلی ویروس عامل عفونت HIV هستند. این ویروس به داخل سلولهای CD4 نفوذ میکند. سطح سلولهای CD4 در افرادی که به HIV مبتلا نشدهاند ، بین 500 تا 1200 سلول در هر میلی متر مکعب است. زمانی که تعداد سلولهای CD4 به کمتر از حد خاصی میرسد، پزشک داروهایی را برای بیمار تجویز میکند. یکی از اهداف درمان عفونت HIV این است که تعداد سلولهای CD4 را حتی الامکان بالاتر نگه دارند.
بار ویروسی: بار ویروسی یعنی تعداد تکثیر HIV در داخل خون. بار ویروسی فردی که به عفونت HIV مبتلا نشده است، صفر میباشد. زمانی که بار ویروسی در خون به بیشتر از 10,000 تا 30,000 ویروس تکثیر شده در هر میلی لیتر از خون برسد، داروهای کاهنده HIV برای فرد تجویز میشوند. هدف دوم درمان، کاهش بار ویروسی تا حد ممکن است.
شمارش کامل خون (CBC): در این روش تعداد کل گلبولهای قرمز و سفید در خون اندازه گیری میشوند. گلبولهای قرمز، اکسیژن را از ششها به سمت بافتهای بدن حمل میکنند. گلبولهای سفید با عفونتها مبارزه میکنند و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکنند. زمانی که عفونت HIV رو به وخامت میگذارد، افت شدیدی در تعداد گلبولهای قرمز و سفید مشاهده میشود. این افت شدید ممکن است به واسطه مصرف برخی داروها که برای مبارزه با HIV تجویز میشوند هم روی دهد. پزشک از نتیجه آزمایش خون استفاده میکند تا زمان تغییر دارو را تعیین کند. پزشک میخواهد تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون را تا حد ممکن بالا نگه دارد تا به سلامت بیمار کمک کنند.
طی مراجعات روتین به مطب پزشک، چه کارهایی انجام میشود؟
پزشک چندین مورد را کنترل میکند تا میزان پیشرفت و شدت عفونت HIV را تعیین کند. سپس پرسشهایی در خصوص علائم مطرح میکند. او به دنبال هر گونه نشانهای است که بیانگر بدتر شدن عفونت HIV باشد. همچنین پزشک آزمایش خون را جهت کنترل شمارش سلولهای CD4 و بار ویروسی توصیه میکند. برخی از موارد که نشانگر وخیمتر شدن عفونت HIV نسبت به معاینه قبل هستند و شما باید به پزشکان اطلاع دهید، عبارتند از:
- علائم جدیدی از حالت تهوع، استفراغ، خستگی، تب، سردرد، لرز،تعریق شبانه، سرفه، تنگی نفس یا اسهال.
- علائمی همچون کاهش وزن، زخمهای دهانی (مثل برفک دهان که نوعی عفونت قارچی است)، بزرگ تر شدن غدد لنفاوی (غدد لنفاوی که در گردن، زیر بغل و کشاله ران قرار دارند)
- افت تعداد سلولهای CD4 در خون
- افزایش بار ویروسی در خون
چند وقت یک بار باید به پزشک مراجعه کنم؟
احتمالاً تا زمانی که شمارش سلولهای CD4 بالاتر از 500 باشد، پزشک به شما توصیه میکند هر 6 ماه یک بار مراجعه کنید. اما اگر شمارش سلولهای CD4 کمتر از 500 باشد به شما توصیه میکند که هر 3 ماه یک بار مراجعه کنید. همچنین زمانی که یک داروی جدید تجویز میشود، پزشک مایل است دفعات مراجعه را بیشتر کنید تا واکنشهای شما نسبت به داروی جدید کنترل شده یا این که وخامت عفونت HIV بررسی شود.
چه موارد دیگری به بهبودی بیمار اچ آی وی کمک میکنند؟
برخی داروها به پیش گیری از ابتلا به سایر عفونتها و عوارض ناشی از کاهش مقاومت بدن به دلیل عفونت HIV کمک میکنند (HIV سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند). برخی موارد که به افراد مبتلا به HIV کمک میکنند، عبارتند از:
- واکسن آنفلوآنزا در هر پائیز کمک میکند تا به آنفلوآنزا دچار نشوید.
- واکسن های پیش گیری از پنومونی هر 5 تا 7 سال یک بار تزریق میشوند تا از پنومونی ناشی از استرپتوکوک پنومونیه پیش گیری کنند. افراد مبتلا به HIV به سادگی به این بیماری دچار میشوند.
- انجام آزمایش پوستی سالانه سل (TB) ابتلا به این بیماری را مشخص میکند. بیماری سل بسیار خطرناک است به ویژه برای افراد مبتلا به HIV.
- انجام تست پاپ اسمیر برای خانمها جهت تشخیص دیسپلازی (وضعیتهای قبل از سرطان) و نیز سرطان گردن رحم. این دو عارضه در خانمهای مبتلا به عفونت HIV شایعتر است. در ابتدا این تست را باید هر 6 ماه یک بار انجام داد. زمانی که دو تست پاپ اسمیر نتایج کاملاً نرمال را نشان دادند، میتوان این تست را سالی یک بار انجام داد.
- آزمایش هپاتیت B برای افرادی که در خطر ابتلا به هپاتیت B هستند. افرادی که مواد مخدر تزریق میکنند در معرض ابتلا به این بیماری میباشند. اگر آزمایش نشان دهد که شما به هپاتیت B مبتلا نشدهاید، پزشک واکسن هپاتیت B را برایتان تجویز میکند تا از ابتلا به این عفونت در آینده پیش گیری کند.
- دارویی به نام TMP-SMZ (همان کوتریموکسازول) نیز میتواند کمک کننده باشد. این آنتی بیوتیک زمانی تجویز میشود که شمارش سلولهای CD4 کمتر از 200 باشد. این دارو به پیش گیری از پنومونی ناشی از قارچ Pneumocystis Jiroveci (که قبلاً Pneumocystis Carinii نامیده میشد) کمک میکند. این آنتی بیوتیک به پیش گیری از عفونت انگلی دیگری به نام توکسوپلاسموز هم کمک میکند.
- زمانی که شمارش سلولهای CD4 به کمتر از 50 تا 75 رسید، داروهایی همچون آزیترومایسین، کلاریترومایسین و ریفابوتین هم تجویز میشوند. این داروها از عفونت ایجاد شده توسط یک باکتری به نام مایکوباکتریوم آویوم پیش گیری میکنند.
چشم اندازه آینده بیماران HIV چه خواهد بود؟
در حال حاضر ترکیب داروها، HIV را از یک قاتل درجه یک بزرگسالان به یک بیماری مزمن تبدیل کرده است که میتوان آن را برای دههها کنترل کرد. با این که داروهای HIV به بیمار کمک میکنند تا احساس بهتری داشته باشد اما این فرد میتواند بیماری خود را از طریق روابط جنسی غیر ایمن یا انتقال خون به سایرین منتقل کند. داروها قادر به کشتن ویروس نیستند بلکه فقط سیستم ایمنی را قویتر میکنند تا از پیشرفت بیماری و رسیدن به مرحله ایدز پیش گیری کرده و یا سرعت پیشرفت آن را کند میکنند.
در حال حاضر داروهای جدید بسیاری در دست بررسی هستند تا قدرت بیشتری برای عقب راندن ویروس ایجاد شود. اما سالها طول میکشد تا داروهای جدید در دسترس -پزشکان و بیماران- قرار گیرند.
چگونه میتوان از عواقب و عوارض بیماری HIV جلوگیری کرد؟
اگر تست HIV شما مثبت بوده است، لازم است به شدت از خودتان مراقبت کنید. داشتن تغذیه متعادل و خوب، ورزش کردن منظم و استراحت کافی برایتان ضروری است. از همه دستورالعملهای پزشک پیروی کرده و همه داروهایتان را طبق دستورات وی مصرف کنید. هر طور که میتوانید از خودتان در برابر بیماریها و عفونتهایی که در افراد مبتلا به HIV شایعتر است، مراقبت کنید.
چگونه میتوان روابط جنسی ایمن داشت؟
همیشه از کاندوم استفاده کنید. استفاده از کاندوم لاتکس خطر انتقال بیماریهای مقاربتی همچون تب خال (Herpes)، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یا نوع جدیدی از HIV که نسبت به داروهای ضد رترو ویروسی مقاوم است را کاهش میدهد. جهت کاهش خطر عفونتهای روده ای باید از هر گونه نزدیکی جنسی که دهان را در معرض مدفوع قرار میدهد،خودداری کنید (تماس دهانی-مقعدی).
در مورد شغل یا تفریحات چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
کارکردن در برخی مشاغل خاص (مثل کارکردن در محل اسکان بی خانمانها، بیمارستانها، کلینیکها، زندانها و غیره) احتمال قرار گرفتن در معرض بیماری سل یا سایر عفونتها را بالا میبرد. محل کار خود را برای پزشک تشریح کنید تا او در خصوص انجام تست سل و دفعات آن تصمیم گیری کند.
گاهی اوقات بیماریهایی همچون سایتومگالوویروس (CMV)، عفونت کریپتوسپوریدیوزیس، هپاتیت A و یا ژیاردیازیس از کودکانی که به مهد کودک میروند به والدین یا پرستارهای کودک در مهدکودک منتقل میشوند. با رعایت کامل نکات بهداشتی میتوانید از ابتلا به این بیماریها پیش گیری کنید. برای مثل همیشه پس از تعویض پوشک، تماس با ادرار یا بزاق کودک، پس از رفتن به توالت و قبل از هر غذا، دستهای خود را به خوبی بشویید. اگر کودک شما مبتلا به HIV شده است، به مراقبان او در مهد کودک اطلاع دهید تا آنها بتوانند مراقبتهای ویژه را انجام دهند.
اگر شغل شما در رابطه با حیوانات است (دامپزشک هستید، یا در فروشگاه حیوانات خانگی، مزرعه یا کشتارگاه کار میکنید) احتمال ابتلای شما به عفونتهایی همچون کریپتوسپوریدیوزیس، توکسوپلاسموز، سالمونلوز، کمپیلوباکتریوز یا بارتونلا بیشتر است. اما خطر ابتلا به این بیماریها تا آن اندازه شدید نیست که شغل خود را رها کنید؛ بلکه باید موارد ذیل را به عنوان احتیاط انجام دهید:
- از تماس با حیوانات کم سن و سال در مزرعه خودداری کنید به ویژه آن دسته که مبتلا به اسهال شدهاند.
- پس از باغبانی یا هرگونه تماس با خاک، دستهای خود را بشویید.
- اگر در محلی زندگی میکنید که هیستوپلاسموسیس در آن شایع است، برخی فعالیتها از جمله تمیزکردن قفس ماکیان، سرکشی به غارها یا شخم زدن خاک را انجام ندهید.
- اگر در محلی زندگی میکنید که کوکسیدیودومایکوسیس در آن شایع است، هرگز در معرض گردوخاک قرار نگیرید، برای مثال از سایتهای حفاری یا طوفانهای گردوخاک پرهیز کنید.
آیا میتوانم حیوان خانگی داشته باشم؟
اگرچه نگهداری حیوان خانگی برای افراد مبتلا به HIV با خطراتی همراه است، اما میتوان از این خطرات اجتناب کرد. مراقبت از یک حیوان خانگی یعنی برخورداری از مزایای احساسی؛ بنابراین در تصمیم گیری برای ترک حیوان خانگی خود عجله نکنید. نکاتی که برای حفظ سلامت خود و حیوان خانگی تان مفید میباشند عبارتند از:
- همه واکسنهای حیوان خانگی را به موقع تزریق کنید تا از بیمار شدن وی پیش گیری به عمل آید.
- به محض این که حیوان خانگی به اسهال مبتلا شد، او را نزد دامپزشک ببرید. دامپزشک میتواند علت اسهال را تشخیص دهد و اگر علت میکروبی باشد که برای خودتان مضر است، باید حیوان خانگی را تا مدتی که به اسهال مبتلا میباشد، نزد یکی از دوستان بگذارید.
- پس از تماس با حیوان خانگی دستان خود را بشویید، به ویژه قبل از خوردن غذا. هرگز به مدفوع حیوان خانگی خود دست نزنید. اگر کودکتان به HIV مبتلا شده است، به او آموزش دهید که پس از بازی کردن یا دست زدن به حیوان خانگی، دستانش را بشوید.
- هنگام انتخاب سگ یا گربه جدید، آنهایی را گزینش کنید که بالاتر از 6 ماه داشته و مبتلا به اسهال نباشند. این کار خطر ابتلا به کریپتوسپوریدیوز را کاهش میدهد.
- در مورد محل تهیه حیوان خانگی بسیار دقت کنید. برخی مراکز پرورش و فروشگاههای حیوانات خانگی برای سلامت جانوران تلاش بیشتری میکنند.
- از حیوانات ولگرد پرهیز کنید. زمانی که تصمیم دارید توله سگ یا بچه گربه ای را به خانه بیاورید، دامپزشک باید سلامت وی را تأئید کند تا از انتقال عفونت به شما پیش گیری شود.
- اگر گربه دارید، سطل زباله را هر روز تمیز کنید. این کار ترجیحاً باید توسط کسی انجام شود که مبتلا به HIV نبوده و باردار هم نباشد. این کار به پیش گیری از ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز کمک میکند. همیشه گربه را داخل خانه نگه دارید و اجازه ندهید جانوران دیگر (مثل موش یا موش صحرایی) را شکار کند. به گربه گوشت خام یا نیم پز ندهید. هرگز به نحوی با گربه بازی نکنید که شما را گاز گرفته یا چنگ بزند. محل گازگرفتگی یا چنگ گربه را فورا بشویید. هرگز به گربه اجازه ندهید یک خراش یا زخم باز روی بدنتان را لیس بزند.
- سعی کنید سگ یا گربه مبتلا به کک نشود تا به حفظ سلامتی خودتان و آنها کمک کنید.
- تماس خود را با خزندگان (مثل مار، مارمولک، ایگوآنا و لاک پشت) محدود کنید تا خطر ابتلا به سالمونلوز را کاهش دهید. هنگام تمیز کردن قفس پرندگان یا آکواریم حتماً از دستکش استفاده کنید. از دست زدن به برخی حیوانات نادر خانگی مثل میمونها خودداری کنید.
چگونه از بیماریهایی با منشاء آب و غذا پیش گیری کنیم؟
برخی نکات برای پیش گیری از بیماریها با منشاء آب و غذا عبارتند از:
- تخم مرغ خام یا نیم پز نخورید (هر آنچه که ممکن است حاوی تخم مرغ خام باشند مثل خمیر شیرینی، سس هلندی، سس سالاد سزار و مایونز را نخورید).
- از خوردن گوشت قرمز، گوشت ماکیان و خوراکهای دریایی خام یا نیم پز خودداری کنید. از خوردن لبنیات غیر پاستوریزه خودداری کنید. گوشت قرمز و گوشت ماکیان را خوب بپزید یعنی تا زمانی که قسمتهای وسط آن نیز رنگ صورتی نداشته باشند. دمای داخلی گوشت گوساله پخته باید حداقل به 170 درجه فارنهایت برسد. دمای داخلی گوشت ماکیان باید حداقل به 180 درجه فارنهایت برسد.
- میوه و سبزیجات را قبل از خوردن با دقت بشویید.
- پیشخوان آشپزخانه، تخته گوشت خرد کنی، چاقو و دستان خود را پس از کار کردن با مواد غذایی خام به ویژه گوشت خام کاملا با آب و صابون (یا سایر شویندهها) بشویید.
- اگر سیستم ایمنی بدن شما به شدت سرکوب شده است و میخواهید خطر ابتلا به لیستریوز (یک بیماری غیر شایع که از طریق باکتری Listeria Monocytogene در غذاهای آلوده شده به این باکتری منتقل میشود) را کاهش دهید، باید در مصرف پنیرتازه و غذاهای آماده مثل هات داگ یا انواع کالباس دقت کنید. قبل از خوردن هات داگ یا کالباس بهتر است آنها را تا حدی گرم کنید که بخار کنند تا میکروبهای آنها کشته شوند.
- هرگز آب رودخانه یا دریاچه را ننوشید. از شنا کردن در آبهایی که آلوده به مدفوع انسانی یا حیوانی هستند، خودداری کنید. توجه داشته باشید که هنگام تفریحات آبی مثل شنا کردن، آب استخر را غفلتاً قورت ندهید.
- اگر بیماری با منشا آب آلوده در شهر شما شیوع پیدا کرده است یا به عللی توصیه شده است که فقط از آب جوشیده استفاده کنید، ابتدا آب را به مدت یک دقیقه بجوشانید و سپس از آن برای نوشیدن یا مسواک زدن استفاده کنید. همچنین میتوانید از دستگاههای تصفیه آب مجهز به فیلترهای مخصوص یا آب معدنی استفاده کنید.
- اگر توصیههای بهداشتی در خصوص جوشاندن آب در شهر شما مطرح نشده است، نیازی به این کار ندارید؛ اما شاید بخواهید برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت این کار را انجام دهید. با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید؛ چون اجتناب از مصرف آب شهر بسیار گران و دشوار است.
- اگر میخواهید به طور کامل مصرف آب شهر را کنار بگذارید، به خاطر داشته باشید که حتی یخ تهیه شده از آب آلوده نیز میتواند باعث بروز عفونت گردد، همچنین نوشیدنیهایی که در مکانهای عمومی -از آب معمولی یا آلوده -تهیه میشوند نیز مشکل ساز خواهند بود.
- آبهای دارای دی اکسید کربن که به صورت بسته بندی در بطریهای مناسب در بازار عرضه میشوند، برای نوشیدن بسیار مناسب هستند. آن دسته از آبهای نوشیدنی غیر گاز دار و آب میوههایی که فقط پس از باز شدن نیاز به نگهداری در یخچال دارند نیز برای استفاده مناسب هستند. کنسانتره یخ زده آب میوه نیز برای درست کردن آبمیوه با آب سالم مناسب است.
- هنگام خرید آب میوههایی که هنگام فروش در یخچال نگهداری میشوند (ولی یخ زده نیستند)؛ دقت کنید که نوع پاستوریزه را انتخاب کنید. آنها نیز باید در یخچال نگهداری شوند. سایر انواع نوشابههای پاستوریزه نیز برای نوشیدن مناسب هستند اما هیچ اطلاعاتی در زمینه نوشیدنی های الکلی و شراب که ممکن است توسط عده ای عرضه شوند در دست نیست.
هنگام مسافرت چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
مسافرت کردن برای افراد مبتلا به HIV میتواند خطرناک باشد به خصوص اگر توان سیستم ایمنی بدن آنها به شدت کاهش یافته است. مسافرت به کشورهای در حال توسعه برای اینگونه افراد خطرات بیشتری دارد چون در این کشورها بیماریهایی با منشاء آب یا غذا شیوع بیشتری دارند. قبل از هر مسافرت با پزشک خود مشورت کنید.
- همیشه در انتخاب خوراکیها و نوشیدنیها دقت کنید. از مصرف یخ، سبزیجات و میوههای خام، آب شهری، گوشت و غذای دریایی خام یا نیم پز، شیر و محصولات لبنی و همچنین محصولات خوراکی که در خیابان فروخته میشوند، به شدت پرهیز کنید.
- مواد خوراکی که مصرف آنها بلامانع است عبارتند از غذاهای بخارپزگرم، میوههایی که خودتان پوست کنده اید، نوشیدنیهای داخل بطری (به ویژه از نوع ترکیب با دی اکسید کربن)، قهوه یا چای گرم و نیز آبی که قبلاً به مدت یک دقیقه آن را جوشانده اید.
اگرچه در برخی تحقیقات ثابت شده است که استفاده از دارو برای پیش گیری از اسهال در حین مسافرت، میتواند از خطر ابتلا به این عارضه بکاهد اما هیچیک از این تحقیقات بر روی بیماران مبتلا به HIV انجام نشدهاند.
به طور کلی توصیه نمیشود که قبل از مسافرت داروی ضد دل درد یا ضد اسهال مصرف کنید؛ اما اگر قصد این کار را دارید ابتدا با پزشک مشورت کنید. بهتر است آنتی بیوتیک مناسب برای مواقع اسهال همراه داشته باشید. اگر اسهال شدید است و با مصرف دارو بهتر نمیشود؛ اگر خون در مدفوع مشاهده کردید، دچار کم آبی بدن شدید و یا تب کردید (با یا بدون لرز)؛ فوراً به پزشک مراجعه کنید.
از تماس مستقیم پوست با خاک یا شن خودداری کنید، به خصوص اگر احتمال میدهید خاک به مدفوع جانوران آلوده است. همیشه کفش و لباس کافی برای محافظت پوست بر تن کنید. در ساحل حتما بر روی یک حوله یا زیرانداز بنشینید.
در مورد واکسنهایی که باید قبل از مسافرت دریافت کنید، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از واکسنهای متداول برای افراد مبتلا به HIV بلامانع هستند اما برخی دیگر برای این گونه افراد مناسب نیستند. پزشک برایتان توضیح میدهد که کدام واکسنها برایتان مناسب هستند و کدام یک را نباید استفاده کنید. همچنین پزشک با توجه به مقصد مسافرت، برایتان توضیح میدهد که چه کارهایی برای پیش گیری از ابتلا به عفونتهای قارچی یا انگلی باید انجام بدهید.
چگونه میتوان از ابتلا به HIV پیش گیری کرد؟
بهترین شیوه ها برای پیش گیری از ابتلا به HIV عبارتند از:
- با افراد مبتلا یا کسانی که با سایرین نیز رابطه جنسی دارند، رابطه جنسی برقرار نکنید.
- در صورت داشتن رابطه، رفتارهای جنسی ایمن داشته باشید.
- هرگز از سرنگ یا سوزن مشترک استفاده نکنید.
نمیتوانید تشخیص دهید که چه کسی مبتلا به HIV است، چون ظاهر خاصی ندارند. حدوداً 8 سال طول میکشد تا علائم ایدز در فرد مبتلا به HIV ظاهر شوند، بنابراین حتی کسانی که به ظاهر سالم هستند یا خودشان احساس ناخوشی ندارند نیز ممکن است مبتلا به ایدز باشند و آن را به شما منتقل کنند.
تنها شیوه اطمینان ۱۰۰٪ اینست که یا ابداً رابطه جنسی برقرار نکنید و یا فقط با فردی رابطه جنسی برقرار کنید که از عدم ابتلای وی به HIV اطمینان دارید. همچنین باید از تماس مستقیم با خون و سایر مایعات بدن انسان نیز پرهیز کنید.
منظور از رفتار جنسی ایمن چیست؟
ایمنترین رفتار این است که روابط جنسی برقرار نکنید. اما اگر قصد برقراری روابط جنسی دارید، رفتار جنسی ایمن یعنی رابطه جنسی بین دو نفر که هیچ کدام مبتلا به عفونت HIV نیستند، آنها با افراد دیگر رابطه جنسی نداشته و هرگز از مواد مخدر به صورت تزریقی استفاده نمیکنند.
همچنین رفتار جنسی ایمن یعنی، زمانی که تردید دارید طرف مقابل به HIV آلوده است یا با فرد دیگری رابطه جنسی داشته است؛ از کاندوم استفاده کنید. باید در هر بار رابطه جنسی از کاندومهای لاتکس مردانه استفاده کنید.
اگر مرد مایل به استفاده از کاندوم مردانه نیست، زن میتواند از کاندوم زنانه استفاده کند. این کاندومها به اندازه کاندوم مردانه موثر نیستند اما تا حدودی حفاظت کننده هستند.
هرگز اجازه ندهید خون، منی، ادرار، مایعات واژن یا مدفوع دیگران به داخل مقعد ، واژن یا دهان شما راه یابد.
شیوه استفاده صحیح از کاندوم چیست؟
استفاده صحیح از کاندوم بسیار مهم است تا مطمئن شوید از شما محافظت میکند. برای هر نوع رابطه جنسی شامل نزدیکی از مقعد، واژن یا دهان باید از کاندوم لاتکس استفاده کنید. اگر به لاتکس حساسیت دارید میتوانید از کاندومهای پلی اورتان استفاده کنید. موقع نزدیکی دهانی با یک زن، او میتواند یک کاندوم را که از طول به دو نیم تقسیم شده است، بین بدن خود و دهان مرد قرار دهد.
اگر از مواد کشنده اسپرم استفاده میکنید، به خاطر داشته باشید که طبق تحقیقات اسپرمکشهای حاوی ماده nonoxynol-9 ممکن است موجب التهاب ناحیه تناسلی شوند و احتمال عفونتهای مراقبتی را بالا ببرند. اما استفاده از کاندوم حاوی ماده nonoxynol-9 بسیار بهتر از عدم استفاده از کاندوم میباشد.
فقط از ژلهای نرم کننده با پایه آب (مثل ژل K-Y) به همراه کاندوم استفاده کنید. مواد نرم کننده با پایه روغن مثل وازلین، روغن یا لوسیون بچه باعث سائیدگی و پارگی کاندوم میشوند.
چگونه از کاندوم مردانه استفاده کنیم؟
همیشه از کاندومهای لاتکس یا پلی اورتان استفاده کنید. کاندومهایی که از غشاءهای طبیعی مثل روده گوسفند تهیه شدهاند چندان خوب نیستند، چون ویروس ایدز به اندازه ای کوچک است که میتواند از منافذ بسیار ریز روی این کاندومها عبور کند.
- قبل از انجام هرگونه تماس کاندوم را بگذارید.
- ابتدا کاندوم را بر روی آلت تناسلی قرار داده و آن را به حالت غلطاندن باز کنید. دقت داشته باشید که حلقه رول شده باید رو به خارج باشد. آن را تا پائین آلت تناسلی باز کنید. دقت داشته باشید که حدود یک و نیم سانتی متر فضا در قسمت بالای کاندوم باقی بماند تا مایع منی در آن جمع شود و از داخل کاندوم به بیرون نشت نکند.
- قسمت سر کاندوم را اندکی فشار دهید تا هوای اضافه خارج شود.
- پس از خروج منی و قبل از این که آلت تناسلی به حالت اولیه خود بازگردد، کاندوم را خارج کنید. کاندوم را از قسمت انتهایی آلت تناسلی بگیرید تا از دستتان لیز نخورد.
- سپس کاندوم را دور بیندازید. هرگز از یک کاندوم دو بار استفاده نکنید.
اگر از سوزنهای مشترک استفاده کنم، چه خواهد شد؟
بهترین کار این است که ابتدا راه حلی برای ترک مواد مخدر بیابید.اگر از مواد مخدر تزریقی استفاده می کنید با کمک پزشک سعی کنید مصرف مواد مخدر را به نوع غیر تزریقی تبدیل کنید.مصرف مواد مخدر تزریقی با استفاده از سرنگ مشترک خطر بسیار بالای ابتلا به ایدز دارد.بنابراین هرگز از سرنگ های مشترک استفاده نکنید.به خاطر داشته باشید شمار بالایی از معتادان تزریقی در قیاس با سایر افراد جامعه مبتلا به ایدز هستند.
سوالاتی که لازم است از پزشک خود بپرسید:
- آیا هیچ راه مطمئنی برای اجتناب از آلودگی به ویروس ایدز وجود ندارد؟
- بهترین درمان برای من چیست؟
- چگونه میتوانم از ابتلا به عفونتهایی که موجب ناخوشی شدید من میشوند، پیش گیری کنم؟
- در محل زندگی خودم چگونه میتوانم گروههای حامی را پیدا کنم؟
- شما چه آزمایشهای تشخیصی را انجام خواهید داد؟
- هر چند وقت یک بار باید توسط پزشک ویزیت شوم؟
- آیا درمانهای من عوارض جانبی دارند؟
- آیا شیر دادن به فرزندم بیخطر است؟
- آیا استفاده از کاندوم از آلودگی شریک جنسیام به عفونت HIV پیش گیری میکند؟
- آیا باید از رژیم غذایی خاصی تبعیت کنم؟
enzymelinked immunosorbent assay